روستای عجیب و رمز آلود “منتظران” در طالقان

به گزارش محمد ناصریراد، خبرنگار خبرروز، در منطقه «پردسر»، واقع در شرق شهر طالقان، مرکز بخش طالقان در شهرستان ساوجبلاغ، واقع در غرب استان تهران، روستایی در کنار رودخانه شاهرود شکل گرفته که میان اهالی طالقان به «ترک‌آباد»، «فانوس آباد»، «کوی منتظران» و «روستای ایستا» مشهور است. گذراندن شب در روشنایی فانوس و استفاده نکردن از برق، ترک زبان بودن، تاکید فراوان بر مقوله انتظار و توقف بر شیوه زندگی ۲۰۰ سال پیش، علل این نام‎گذاری‎‎های محلی است. آن‎ها از هر گونه مظاهر فناوری و تمدن جدید دوری می‎کنند. اهالی این روستا از پیروان میرزا صادق مجتهد تبریزی، فقیه مشهور دوره مشروطیت هستند که با الهام از آرای تجددستیز او چنین زندگی عجیبی را در زمانه تسلط مدرنیته سامان داده‎اند. آنان جمعی از شیعیان اثنی عشری هستند که بر تقلید از یک فقیه سنتی پافشاری می‌کنند و شاید به همین دلیل عنوان «اهل توقف» نام مناسبی بر آنان باشد.

میرزا صادق مجتهد تبریزی از آن فقیهانی است که در هر دو حیطه نظر و عمل بر طرد مطلق اندیشه تجدد و دستاوردهایش فراوان تاکید می‎کرد و تا پایان عمر بر استفاده نکردن از ابزار تکنولوژیک و امور جدید و مدرن فتوا می‎داد. اهل توقف در طالقان نیز تحت تاثیر همین آموزه‎ها تلاش دارند تا از شیو‎‎های سنتی برای گذران امور زندگی بهره ببرند. بر همین اساس درباره ایشان گفته اند: خوراکی را که خاستگاه و چگونگی تولیدش را ندانند، مصرف نمی‎کنند و از تناول گندم و میوه‎‎هایی که با کود شیمیایی و سموم دفع‌آفات به عمل آمده باشد، به شدت پرهیز می‎کنند. فراوان از لبنیات تولیدی خودشان استفاده می‎کنند. گوشت کم می‎خورند. از میهمانان خود با چای پذیرایی می‎کنند اما خود نمی‎نوشند. مردان در آنجا علاوه بر شلوار نخی یا پشمی دستباف، پیراهن بلندی بر تن می‎کنند که تا زانو را می‎پوشاند و اغلب کلاهی پشمینه بر سر دارند. اهالی روستای ایستا شناسنامه ندارند و جزو آمار جمعیت ایران به‎شمار نمی‎روند و از امکانات رفاهی جدید مانند آب لوله کشی شده، گاز، برق، تلفن، مطبوعات، رادیو و تلویزیون، بهداشت و درمان، آموزش و پرورش و یارانه و… استفاده نمی‎کنند. کودکان آن روستا برای علم‎آموزی به مدارس طالقان نمی‎روند بلکه به سبک سنتی و مکتب‌خانه‎ای با فراگیری دروسی همانند واجبات و محرمات فقهی، خوشنویسی و اصول عقاید، باسواد می‎شوند. در مجموع ۱۸ تا ۲۰ جلد کتاب در روستای ایستا موجود است که رساله عملیه میرزا صادق مجتهد تبریزی (چاپ سنگی سال ۱۳۲۳ق) و کتاب خطی سیدحسین نجفی طباطبایی از آن جمله است. ساعت مچی و دیواری در محل زندگی اهل توقف وجود ندارد. سیمان و آهن در معماری خانه‎ها به‎کار نرفته و در‎ها همه چوبی هستند. هیچ زنی را به محدوده روستای خود راه نمی‎دهند و از گفت‎وگو با آنان به شدت پرهیز می‎کنند.

از شایعات دیگری‌که سرزبان‌هاست این‌که اینان هر جمعه صبح شمشیرهایی دارند که آن را صیغلی کرده اسبان‌شان را تیمار می‌کنند تا به محض ظهور منجی، به یاری‌اش بشتابند.

اهالی روستای ایستا تأکید می‌کنند که سبب اصلی پرهیزشان از زندگی امروزی به جهت تشابه آن به زندگی کفار و بدعت بودن آنها است. به زیارت امامان شیعه نمی‌روند زیرا استفاده از وسایل نقلیه امروزی را جایز نمی‌دانند. آن‌ها خود را مستطیع نمی‌دانند و به حج نمی‌روند زیرا عزیمت به حج به آن شکلی که می‌خواهند بر ایشان موانعی همانند گذر از مرز و استفاده از شناسنامه و وسایل نقلیه امروزی را در پی دارد.

اهل روستای ایستا اوقات شرعی نماز را با شاخصه‌های خود استخراج کرده و آغاز و پایان ماه مبارک رمضان را نیز با رؤیت خویش تعیین می‌کنند. به رؤیای صادقه معتقدند و در تأیید روش زندگی خود به خواب‌های معنوی استناد می‌کنند. اهل توقف به شدت منتظر ظهور حضرت مهدی (عج) هستند و بر این نظر هستند که اکنون آخرالزمان است و آخرالزمان از دوره مشروطیت آغاز شده است. ایمان در نگاه آنان از جنس تعهد است از همین منظر عقل را وظیفه‌ساز نمی‌دانند و وجود آن را فقط برای وظیفه شناسی ضروری می‌پندارند.

در اعیاد و سوگواریی‌ها نیز مراسم خاصی برگزار نمی‌کنند. اهل توقف در هیچ فعالیت سیاسی و اجتماعی شرکت نمی‌کنند و باورهای خود درا نیز تبلیغ نمی‌کنند. کم عیب‌ترین حکومت دوران غیبت کبری را قاجاریه می‌پندارند! بنابراین برخی از آن‌ها تلاش می‌کنند نسب خود را به قاجاریه برسانند.

برای خرید مایحتاج خود همانند، پارچه، میخ و مقدار بسیار کمی آهن و شیشه و مانند این‌ها به شهر طالقان می‌روند و خودشان آهنگری و نجاری دارند.

چندان مالکیتی برای اموالشان در میان خود نمی‌بینند و بر سر اموال با کسی نزاع نمی‌کنند و اگر کسی در دارایی آن‌ها تصرف کند با او درگیر نمی‌شوند و از مال خود چشم‌پوشی می‌کنند.

در دهکده آن‌ها کسانی را می‌توان سراغ گرفت که تنها ۲ یا ۳ بار به بیرون از محل سکونتشان رفته‌اند امرار معاش آنها از فروش املاک موروثی در شهر تبریز و فروش گاو و گوسفند صورت می‌گیرد.

اهل توقف افراد غیر از خود را «اهل بیرون» می‌نامند در بخشی از اراضی آن روستا کشاورزی و دامپروری کاملاً سنتی انجام می‌پذیرد. برای تردد از اسب و قاطر استفاده می‌کنند و در توجیه این رفتار می‌گویند که به ناچار و به جبر از صنعت و ابزار جدید استفاده می‌کنند.

البته بر خلاف داستان سرایی های زیادی که در مورد اهالی این روستا می‌شود بسیار مردم مهربانی هستند و حتی از ما که بدون اجازه وارد ملک آ‌ن‌ها شده بودیم پذیرایی کردند. آ‌نها اهل خلوتند و دوست ندارند کسی در زندگی آن‌ها سرک بکشد. غذایشان محلی و طبیعی بوده و خوراکی که خاستگاه و چگونگی تولیدش معلوم نباشد مصرف نمی‌کنند و از خوردن گندم و میوه‌هایی که با کود شیمیایی و سموم دفاع آفات نباتی به عمل آمده باشد به شدت پرهیز می‌کنند.

دیدگاه نیوز را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید

محمد ناصری‌راد

خبرنگار دیدگاه نیوز در شهر شیراز می باشد. وی مستندساز، تدوینگر و عکاس شیرازی است که فعالیت خود را از سال ۸۸ با انجمن سینما جوانان شروع کرده و ساخت مستندهای “دروازه حقیقت”، “من میخوام معتاد بشم”، “طاووس ها پرواز را نمیفهند”، “سوداگرانِ بی سودا”، “وداع”، “آبفروش” و “کتایون” را در کارنامه دارد، وی در حوزه های اجتماعی، فرهنگی، هنری و سینمایی قلم می‌زند .