اَمردادگان؛کهن آیینی از ایرانیان باستان در ستایش جاودانگی

به گزارش دیدگاه نیوز، سید محی الدین حسینی ارسنجانی
روزنامه نگار و پژوهشگر در یادداشتی با عنوانِ “اَمردادگان؛کهن آیینی از ایرانیان باستان در ستایش جاودانگی” آورده است:

ایرانیان باستان جشنها و آیینهای مناسبتی بسیاری داشته اند که بیشتر رویدادهایشان برگرفته از عناصر طبیعت و اعتقادات و همچنین برابر با روز و ماه و سال و نوروز و دیگر عناصر مهم دخیل در کار و زندگانیهایشان همچون باد و آب و خاک و آتش و نور و روشنایی بود. اَمُردادگان هفتمین روز از ماه اَمُرداد در گاه‌شمار زرتشتیان و یکی از جشن‌ های دوازدگانهٔ سالیانه ایرانی در روز هایِ هم‌نام‌شدنِ روز و ماه است و برای گرامی‌داشتِ منش و کُنش و خویش‌ کاری امُرداد و در یک معنا یعنی بی مرگی و جاودانگی و یکی از فروزه‌هایِ شش‌گانهِ خِرَد و دانشِ فرمان‌روا بر فرارَوَندِ هستی است. امشاسپندِ جاودانگیِ امرداد همواره در کنار امشاسپندِ رساییِ خرداد، نگهبان آب و گیاه هستند. ایرانیان در گذشته برای برگزاری این جشن به باغات و مزارع رفته و به شادی میپرداخته‌اند.در یادگارهایِ کهن ایرانی، از این روز و جشنِ ویژهِ آن، سخنِ بسیار گفته‌ شده‌ است در متنِ پهلویِ بُندَهِش، میخوانیم:”….امُردادِ بی‌مرگ، سَروَرِ گیاهانِ بی‌شمارست؛ زیرا او را به گیتی، گیاه، خویش است. گیاهان را رویانَد و رَمهِ گوسفندان را افزاید؛ زیرا همهِ دام‌ها از او خورند و زیست‌کنند. به فِرَشکردِ نوگردانی ِ جهان و زندگی در پایان ِکار ِجهان به سالاری‌ ِ سوشیانت، رهاننده‌ای از تبار ِ زرتشت،نیز «انوش» خوراک ِ بی‌مرگی را از امرداد آرایند. اگر کسی گیاه را رامش بخشد یا بیازارد، آن گاه امُرداد آسوده یا آزَرده بُوَد…”.با روی‌کرد به خویش‌کاریِ امرداد در جهانِ اَستومَند ( جهانِ مادّی) که نگاهبانی از گیاهانِ رویِ زمین و سرسبز و باروَرنگاه‌داشتنِ آنهاست و نمادِ جاودانگی،بیمرگی و جوانی‌ همیشگی به شمارمی‌آید، مسعود سعد ِ سلمان، چکامه‌پردازِ سدهٔ پنجمِ هجری، می‌گوید:
روزِ امُرداد مُژده داد بدان
که جهان شد به طبع، باز جوان.
و همچنین می‌گوید:
مرداد مه است سخت خرم
مَی نوش پیاپی و دمادم
هریک از فروزه‌های دوازده‌گانه که جشن‌های هم‌نامیِ روز و ماه برایِ گرامی‌داشتِ آن‌ها برگزارمی‌شود، گلِ ویژه‌ای دارد. گلِ ویژهِ امُرداد، زنبق است.در برگ ۲۵۰ برگردان فارسی آثارالباقیه ابوریحان بیرونی چنین آمده‌است که:«… مرداد ماه که روز هفتم آن مرداد روز است و آن روز را به انگیزهٔ پیش آمدن دو نام با هم، جشن می‌گرفتند.معنای امرداد آن است که مرگ و نیستی نداشته باشد. امرداد فرشته‌ای است که به نگهداری جهان و آراستن غذاها و داروها که اصل آن از نباتات است و بر کنار کردن گرسنگی و زیان و بیماریها می‌باشد، کارگزاری یافته‌است…»خیام در نوروز نامه مینویسد:“مردادماه یعنی خاک، دادِخویش بداد از بَرها ومیوه های پخته که در وی به کمال رسد و نیز هوا دروی مانند غبارِخاک باشد و این ماه میانه تابستان بود وقسمت اواز آفتاب، مر برج اسد را باشد. “خیام بجای نام اَمرداد ازواژه مرداداستفاده کرده‌ است. ماه اَمرداد وجشن اَمردادگان امروزه به نام مردادگان،در بین مردم رایج است. مرداد به معنی نیستی و مرگ است اما وقتی که حرف الف در اول آن قرار میگیرد آن را نفی می‌کند و به بی مرگی و جاودانگی،تغییر معنی می‌دهد؛ زیرا امرتات در زبان اوستایی و امرداد در زبان پهلوی، از ششمین امشاسپندان و یکی از صفات اهورامزدا در گات‌ها است که دلالت بر بی مرگی و جاودانگی و زوال ناپذیری اهورامزدا دارد و در این باره در زرتشت نامه چنین سروده شده‌است:
چو گفتار خردادش آمد به سر
همان گاه امرداد شد پیش تر
چو گفتار خردادش آمد به سر
همان گاه امرداد شد پیش تر
سخن گفت دربارهٔ رستنی
که زرتشت گوید ابا هر تنی
نباید به بیداد کردن تباه
به بیهوده برکندن از جایگاه
کزو راحت مردم و چار پاست
تبه کردن او، نه راه خداست
امید آنکه روز و روزگاری فرا برسد که جشنها و آیینهای کهن به یادگار مانده از نیاکان ایران باستان در سرزمین مهر و مادری یک به یک احیا و برای همگان اجرا گردد.

دیدگاه نیوز را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید

محمد ناصری‌راد

خبرنگار دیدگاه نیوز در شهر شیراز می باشد. وی مستندساز، تدوینگر و عکاس شیرازی است که فعالیت خود را از سال ۸۸ با انجمن سینما جوانان شروع کرده و ساخت مستندهای “دروازه حقیقت”، “من میخوام معتاد بشم”، “طاووس ها پرواز را نمیفهند”، “سوداگرانِ بی سودا”، “وداع”، “آبفروش” و “کتایون” را در کارنامه دارد، وی در حوزه های اجتماعی، فرهنگی، هنری و سینمایی قلم می‌زند .