سهل و ممتنع مثلِ “راس مَک اِلوی”

به گزارش خبرروز، راس مک الوی (Ross McElwee)، مستندساز با تجربه و برجسته امریکایی، بیشتر به خاطر خود زندگینامه هایی (autobiography) که از خانواده و زندگی شخصی اش ساخته مشهور است، او در آثارش از یک ایده به ظاهر دم دستی آغاز می کند و مخاطب در انتهای فیلم درمی یابد که با یک مساله عمیق سیاسی یا فلسفی مواجهه شده است. اگر نگاهی کوتاه به آثار او بیندازیم، درخواهیم یافت که این فرمول بر آنها حاکم است: ایده های ساده و دردسترس به علاوه یک تخیل فوق العاده قوی و مساله مندی مستندساز، همواره منتج به تولید اثری قابل احترام خواهد شد.

اگر نوع نگاه مک الوی به جهان پیرامون خود را درک کنیم و سرمشق قرار دهیم، می فهمیم که بی نهایت سوژه در چندقدمی ما منتظر دیده و پرداخته شدن هستند. با شیوه اوست که ما بی شمار موضوع خواهیم داشت و همیشه می توانیم مستند بسازیم.

اما جان کلام مک الوی چیست؟ اگر مستندساز یک جهان بینی شخصی و نقطه عزیمت در دیدگاه خود داشته باشد، می تواند از معمولی ترین راش ها و حتی از خصوصی ترین ویدیوهای خانوادگی هم فیلم بسازد. اگر بگویید که تفوق در چنین راهبردی ویژگی جناب مک الوی است خواهم گفت، بله، قطعا کسی به غنای او در این شیوه نخواهد رسید، اما می شود راهکار او را پیش رو قرار داد و با شخصی سازی، آثاری خاص و منحصر به فرد تولید کرد. هر کسی باید به درک شخصی خود از جهان برسد و آن طور که جهان را می فهمد مستند بسازد، به بیان دیگر مستندساز می بایست خوانش خودش را از وقایع و رخدادها داشته باشد و بتواند از عینک خود به جهان عینی نظر اندازد و با رنگ و رنگ خودش آنچه دیده را برای دیگران روایت کند. بعد از آن چه باک از اینکه مثل راس مک الوی چنانکه باید مورد توجه جشنواره ها قرار نگیریم، اما یک جای مخصوص به خود در عالم مستندسازی داشته باشیم.

پیشنهاد ویژه نگارنده این است که مستندهای شاخص مک الوی را حتی اگر پیش از این دیده اید یک بار دیگر و از این زاویه نگاه کنید و ببینید که از دیدگاه او موضوعات چه فرم و شکلی دارند و بر آگاهی خود بیفزایید که آقای مستندساز در این فیلم ها تک نفره کار کرده و همه مسئولیت های گروه را تنهایی به عهده گرفته است. خود مک الوی به این اقرار دارد که تولید تک نفره (one man production) معایبی هم دارد اما مزایای این شیوه را بیشتر می داند. او می گوید: «من هروقت که بخواهم و البته بدون آنکه نیازی باشد دیگری را توجیه کنم سویه فیلم را تغییر می دهم. در شیوه تک نفره سرعت عمل فوق العاده بالا می رود، هرچند این روی کیفیت صدا و تصویر تاثیر می گذارد، اما در این روش سوژه ها بسیار راحت تر با فیلمساز رابطه برقرار می کنند.»

آثار شاخص راس مک الوی شارلین (Charleen)1980، رژه شرمن (Sherman’s March)1986، زمان نامتناهی (۱۹۹۳) و اخبار ساعت (۶ Six O’Clock News)1997 است. هر کدام از این فیلم ها درباره شخصی ترین موضوعاتی است که کسی برای مستند ساختن می تواند سراغ آنها برود اما این درک شخصی مستندساز از وجوه مختلف زندگی است که موتور محرک او برای تولید آثاری چنین سهل و ممتنع می شود.

همه اینهاست که راس مک الوی را خاص می کند و او با سه عنصر مهم ایده پردازی پویا، تخیل فعال و روایت شخصی، تبدیل به مستندسازی می شود که می تواند از موضوع به ظاهر کم اهمیت، یک مستند تاثیرگذار بسازد.

دیدگاه نیوز را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید

محمد ناصری‌راد

خبرنگار دیدگاه نیوز در شهر شیراز می باشد. وی مستندساز، تدوینگر و عکاس شیرازی است که فعالیت خود را از سال ۸۸ با انجمن سینما جوانان شروع کرده و ساخت مستندهای “دروازه حقیقت”، “من میخوام معتاد بشم”، “طاووس ها پرواز را نمیفهند”، “سوداگرانِ بی سودا”، “وداع”، “آبفروش” و “کتایون” را در کارنامه دارد، وی در حوزه های اجتماعی، فرهنگی، هنری و سینمایی قلم می‌زند .