جذابیت‌ های آشکار و پنهان قراول خاصه ناصرالدین‌شاه

حسن فتحی در تجربه تازه خود داستان اتفاقات دربار ناصرالدین‌شاه (با بازی بهرام رادان) با محوریت عشق او به خدیجه تجریشی (پریناز ایزدیار) را محور قرار داده است. آنچه در بیرون حرمسرا رخ می‌دهد هم نسبتی با شاه عاشق‌پیشه قاجار دارد.

پیش‌تر درباره عملکرد برخی بازیگران «جیران» نوشتیم و اشاره‌ای کوتاه به موقعیت مهدی پاکدل در سریال کردیم. گزارش امروز به‌طور خاص به این بازیگر اختصاص دارد.

مورد اول، در نقش قراول خاصه

مهدی پاکدل در سریال «جیران» عهده‌دار نقش سلمان، قراول خاصه ناصرالدین‌شاه است. در منابع مختلف توضیحی درباره قراول به این شرح آمده است: «قراول یا پاسدار یا قشون از جمله یاران حفاظتی ناصر‌الدین شاه قاجار و مهد علیا بودند. محل سکونت قراول‌ها در قراول‌خانه بود.

رئیس قراول‌ها و قراول محبوب ناصر‌الدین‌شاه قاجار، سلمان‌خان تبریزی بود.» در برخی متون از «قراول خواسته» هم استفاده شده که از نظر معنایی تفاوت چندانی با «قراول خاصه» ندارد.

مورد دوم، ظاهر شخصیت

مخاطبان سریال «جیران» عمدتا سلمان را در لباس رئیس قراول‌ها دیده‌اند؛ یک تیپ آراسته که سبب می‌شود اقتدار شخصیت بیش از پیش نمود یابد. سلمان در خلوت هم به همین اندازه آراسته است و همین عاملی است تا بر شخصیت مقتدر او خدشه‌ای وارد نشود. علاوه بر پوشش و ظاهر زیبا، سلمان غالبا بر یک مدار پیش می‌رود.

اخمی در چهره دارد، ولی به دلیل تسلط بازیگر، این ویژگی باعث می‌شود شخصیت از سوی مخاطب پس زده نشود. این اخم به همراه محاسن جو گندمی و نیز شیوه راه رفتن، ایستادن و مواردی از این دست، سلمان را یک قراول واقعی جلوه می‌دهد. طبعا علاوه بر کارگردانی فتحی، تجربه و توانایی بازیگر، چنین اتفاقی را رقم زده.

مورد سوم، گفتار شخصیت

سلمان یک قراول وفادار به پادشاه است. به همین نسبت مادر شاه (مریلا زارعی) برای او صاحب احترام است. سلمان بر برخی بی‌کفایتی‌ها و نیز دسیسه‌های شاه و مهد علیا آگاه است، اما چون قسم وفاداری خورده، از مسئولیت خود برای حفظ جان آن‌ها عدول نمی‌کند. حتی در صحبت با آنها، از واژه‌های محترم بهره می‌برد و در برابر ناسزا‌ها و فریادها، صدایش را بالا نمی‌برد.

این کار توسط مهدی پاکدل، به بهترین شکل صورت می‌گیرد و مخاطب به‌راحتی می‌تواند میان «وفاداری» سلمان و «زیر دست بودن» او فاصله بگذارد.

پاکدل آنقدر تجربه و توان دارد که بتواند به صدای شخصیت، هویت ببخشد و آن را در خدمت نقش درآورد. حتی در خلوت عاشقانه با مهد علیا رد این ویژگی به چشم می‌آید.

مورد چهارم، رفتار شخصیت

سلمان، مردی است زیرک و با درایت. حواسش به همه هست و هوای قراول زیر‌دست خود را دارد. همین ویژگی است که همزمان او را محبوب شاه و قراول‌ها کرده و البته دل مهد علیا را برده است! او با چالش‌های مختلفی دست و پنچه نرم می‌کند که مهم‌ترین آن «حسادت زنانه» مهد علیا است.

در قسمت‌های پیش مشخص شد که سلمان و خدیجه چهریقی (کتانه افشاری‌نژاد) روزگاری دل در گرو عشق یکدیگر داشته‌اند. همین عشق است که باعث می‌شود سلمان دو بار مانع قتل خدیجه به دستور پادشاه شود. آخر، ناصرالدین‌شاه نسبت به برادر ناتنی‌اش عباس میرزا و مادر او خدیجه چهریقی بدگمان است.

حالا هم مهد علیا، سلمان را بر‌سر دوراهی قرار داده و او را به خاطر عشق قدیمی شماتت می‌کند. از آن سو خدیجه از شم زنانه خود بهره می‌برد و رابطه سلمان و مهد علیا را به رخ او می‌کشد! این سکانس در قسمت سی و نهم و نیز سکانس‌های قسمت اخیر سریال «جیران»، اوج بازی مهدی پاکدل و تسلط تحسین‌برانگیز او بر ارائه لحظات حسی آن هم بدون کلام و فقط با کمک چهره است.

مورد پنجم، جایگاه در کارنامه

مهدی پاکدل در خانواده‌ای هنرمند رشد کرد و از کودکی با الفبای بازیگری آشنا شد. پس از سال‌ها بازی در تئاتر، سریال «اولین شب آرامش» در سال ۸۴ شهرت او را فراگیر کرد.

پاکدل در همه این سال‌ها رو به جلو گام برداشته و حالا با سریال «جیران» و نقش سلمان، مزد تلاش خود را می‌گیرد. مثل هر بازیگری، در کارنامه او نقش و انتخاب بد هم دیده می‌شود، اما کفه موفق کارنامه‌اش سنگین‌تر است و البته سهم «جیران» در این سنگینی زیاد است.