۵ عکس تاریخی از استیو مک‌کوری؛ از دختر افغان تا شترهای آخرالزمان

استیو مک‌کوری با چندین دهه فعالیت حرفه‌ای، به یکی از مشهورترین و اثرگذارترین عکاسان زمان ما تبدیل شده است. استعداد فوق‌العاده و تعهد تزلزل‌ناپذیر او برای ثبت شرایط انسانی، جوایز و افتخارات متعددی را برای او به ارمغان آورده است، از جمله مدال طلای معتبر رابرت کاپا و مدال صدمین سالگرد یک عمر دستاورد از سوی انجمن سلطنتی عکاسی لندن.

در این مطلب، مشهورترین عکس‌های استیو مک‌کوری را مرور می‌کنیم که اثری ماندگار در جهان بر جای گذاشته‌اند. 

استیو مک‌کوری کیست؟ 

آغاز کار

با این حال، این سفر دگرگون‌کننده‌ی اواخر دهه ۱۹۷۰ به هندوستان بود که واقعاً شور و شوق مک‌کوری را برای مستندسازی فرهنگ‌های متنوع و تجربیات بشری برانگیخت. این عکاس پس از رسیدن به مرز پاکستان در طول سفر، خود را در یک روستای عجیب دید، جایی که گروهی از پناهندگان افغان، برای او دعوت‌نامه مخفیانه‌ای برای راهنمایی‌اش به سرزمین جنگ‌زده‌شان فرستادند. تهاجم روسیه، راه ورود خبرنگاران غربی به افغانستان را بسته بود، اما مک‌کوری به خاطر کنجکاوی و اراده‌ای که داشت، این دعوت را پذیرفت. 

مک‌کوری ماه‌ها میان مردم افغانستان زندگی کرد و زندگی آن‌ها را از دریچه‌ی دید خود به تصویر می‌کشید. او مبارزات، مقاومت و واقعیت‌های سخت جنگ آن‌ها را با تعهدی تزلزل‌ناپذیر مستند کرد. مک‌کوری که با لباس‌های سنتی تغییر چهره داده بود و ریش پرپشت گذاشته بود، همه چیز را به خطر انداخت تا به پاکستان برگردد، در حالی که فیلم باارزشش محکم به لباسش دوخته شده بود. 

این اقدام جسورانه، آغاز سفر خارق‌العاده مک‌کوری به عنوان یک عکاس خبری مشهور جهانی بود. شجاعت و همدلی او در تسخیر روح انسان و لحظات ناامن، از آن زمان به نشانه‌های کار او تبدیل شدند. از آن لحظه‌ی مهم در مرز پاکستان تا داستان‌های بی‌شماری که استیو مک‌کوری از طریق لنز دوربینش تعریف کرده، میراث ماندگار او به‌عنوان یک داستان‌سرای ماهر، قلب و ذهن مردم سراسر جهان را تحت تأثیر قرار داده است. 

۱. دختر افغان (۱۹۸۴) 

عکس دختر افغان بدون شک یکی از معروف‌ترین آثار استیو مک‌کوری است. این تصویر قدرتمند اثر عمیقی بر بینندگان سراسر جهان گذاشته و به نمادی از انعطاف‌پذیری، انسانیت و مصیبت پناهندگان تبدیل شده است.

سال ۱۹۸۴، مک‌کوری در حالی که مشغول مستندسازی جنگ شوروی و افغانستان بود، خود را در یک اردوگاه پناهندگان نزدیک پیشاور پاکستان یافت. مک‌کوری میان سختی‌هایی که مردم افغانستان در فرار از جنگ با آن مواجه بودند، با دختر جوانی با چشم‌های سبز خیره‌کننده و فراموش‌نشدنی روبرو شد. نامش شربت گولا بود. 

لحظه‌ای که لنز مک‌کوری تند و تیزی نگاه شربت گولا را ثبت کرد، ارتباط قدرتمندی میان سوژه و عکاس ایجاد شد. به نظر می‌رسید چشمان گیرای او از مبارزات و مقاومت مردمش سخن می‌گویند. 

تسلط مک‌کوری در ترکیب‌بندی عکس دختر افغان مشهود است. نگاه مستقیم و تزلزل‌ناپذیر شربت گولا بینندگان را به خود جذب می‌کند و آن‌ها را دعوت می‌کند تا شاهد داستان او و پس‌زمینه متلاطم زندگی او به عنوان پناهنده باشند. پس‌زمینه، اگرچه تار است، بدون اینکه بر سوژه غلبه کند، برای موقعیت زمینه فراهم می‌کند و به گولا اجازه می‌دهد نقطه کانونی عکس باقی بماند. 

دختر افغان در ژوئن ۱۹۸۵ جلد جغرافیای ملی (National Geographic) را مزیّن کرد و برای عکاس، تحسین بین‌المللی را به ارمغان آورد. این تصویر به نمادی از تعهد مجله به بیان داستان‌های قدرتمند از طریق عکاسی تبدیل شد. خوانندگان با این عکس ارتباط برقرار کردند و این عکس به یکی از شناخته‌شده‌ترین و مشهورترین عکس‌ها در تاریخ عکاسی خبری تبدیل شد. 

۲. ماهیگیران سریلانکا (۱۹۹۵) 

سال ۱۹۹۵، استیو مک‌کوری لحظه‌ای خارق‌العاده از زندگی روزمره در وِلیگاما در سریلانکا را ثبت کرد. این تصویر، روش سنتی ماهیگیری با چوب پا را نشان می‌دهد که ماهیگیران منطقه از آن استفاده می‌کنند. ترکیب‌بندی این عکس ساده و در عین حال نفس‌گیر است. ماهیگیران که به زیبایی روی پایه‌های چوبی نشسته بودند، تورهایشان را به اقیانوس هند پایین می‌انداختند. 

آب‌های متلاطم و موقعیت متزلزل ماهیگیران، روایت بصری جذابی را ایجاد می‌کند و دشواری این سنت ماهیگیری در حال محو شدن را به تصویر می‌کشد. 

۳. صومعه شائولین (۲۰۰۴) 

عکس استیو مک‌کوری در سال ۲۰۰۴ که در صومعه شائولین در استان هونان چین گرفته شد، جوهر هنرهای رزمی، نظم معنوی و بازیگوشی روح انسان را به تصویر می‌کشد. این تصویر، راهبان جوان شائولین را نشان می‌دهد که حین انجام فعالیت‌های مختلف، لباس‌های سنتی نارنجی پوشیده‌اند. نقطه کانونی عکس راهبی است که عکسش در هوا حین پریدن از دیوار بر فراز دیگران گرفته شده است. موقعیت او حس پویایی را منتقل می‌کند در حالی که دیگران آرام و بدون نگرانی می‌مانند. حرکات دقیق و متمرکز راهب در زمان منجمد شدند، در حالی که معماری اطراف و عناصر طبیعی به صحنه عمق و زمینه بخشیده‌اند. این عکس به خاطر به تصویر کشیدن هنر باستانی کونگ‌فو و هماهنگی بین بدن و ذهن تحسین شده است. 

۴. شترها زیر آسمان سیاه (۱۹۹۱) 

شترها زیر آسمان سیاه عکسی گیرا است که در دوران پس از جنگ خلیج فارس در سال ۱۹۹۱ گرفته شده است. 

در پی جنگ خلیج فارس، کویت با پیامدهای حمله عراق و پس از آن بازپس‌گیری کشور توسط نیروهای ناتو دست و پنجه نرم می‌کرد. در این دوره پر فراز و نشیب، نیروهای عراقی در حال عقب‌نشینی به سیاست زمین سوخته روی آوردند و صدها چاه نفت را در سراسر کویت شعله‌ور کردند. این آتش‌سوزی‌های نفتی، صحنه‌های آخرالزمانی از آسمان‌های سیاه‌شده و دود موج‌مانند ایجاد کرد که چشم‌انداز را فرا گرفته بود. 

در مقابل این پس‌زمینه‌ی سورئال، مک‌کوری با صحنه‌ی قابل‌توجهی روبرو شد که در آن، گروهی از شترها با آرامش در حال عبور از زمین‌های سوخته هستند. ترکیب‌بندی عکس چشمگیر بود. کنار هم قرار گرفتن شترها در برابر آسمان سیاه‌شده شوم، حس زیبایی سورئالی را همراه با تراژدی ایجاد کرد. 

این تصویر انعطاف‌پذیری و سازگاری این موجودات ساکن صحرا را به تصویر می‌کشد که انگار بی‌خیالِ هرج و مرج اطراف شده‌اند. استفاده ماهرانه مک‌کوری از نور و سایه به عکس عمق بخشیده و بر تضاد بین حضور آرام شترها و محیط متروک و دودآلود تأکید می‌کند. 

شترهای زیر آسمان سیاه نه تنها ویرانی‌های زیست‌محیطی ناشی از آتش‌سوزی نفت را نشان می‌دهد، بلکه نمادی از امید و استقامت میان ویرانی‌های جنگ است. این عکس به دلیل ترکیب هنری و پیام قدرتمندش در مورد اثرات جنگ بر جهان طبیعی و موجوداتی که در آن زندگی می‌کنند، تحسین شده است. 

۵. مردی در جشنواره هولی در راجستان (۱۹۹۶) 

این تصویر از مردی در جشنواره هولی در راجستان، عکسی مسحورکننده است که استیو مک‌کوری در جشن پرشور و رنگارنگ هولی در هند آن را ثبت کرده است. این تصویر کاملاً شادی و روح این جشن باستانی هندو را خلاصه کرده که نمایانگر فرا رسیدن بهار و پیروزی خیر بر شر است. در این عکس، مرد شادی را می‌بینیم که از سر تا پا با رنگ‌های زنده پوشیده شده و در جشن و سرور پرشوری که مشخصه جشنواره هولی است، شرکت کرده است. این فستیوال به خاطر سنت سرزنده پرتاب پودرهای رنگی و آب به سمت یکدیگر مشهور است و تصویری از رنگ‌ها ایجاد می‌کند که نمادی از آمدن فصل جدید و تجدید زندگی است. 

زمان‌بندی بی‌عیب و نقص مک‌کوری و چشم تیزبین او برای ثبت ماهیت احساسات انسانی، هر دو در این عکس مشهود است. در مقابل پس‌زمینه‌ای از رنگ‌های زنده و تماشاگران جشنواره که پوشیده از پودر قرمز شده‌اند، مردی سرتا پا پوشیده از رنگ سبز در نقطه کانونی عکس است. این عکس به زیبایی پویایی و انرژی جشنواره را به تصویر کشیده است. 

این اثر صرفاً عکسی از یک جشن و سرور نیست، بلکه بینندگان را دعوت میکند تا در لذت مسری هولی و احساس وحدت و شادی که برای جامعه به ارمغان می‌آورد، شرکت کنند. از این عکس بسیار تجلیل شده و این عکس جایگاهش را به عنوان یکی از نمادین‌ترین آثار استیو مک‌کوری تثبیت کرده است. این عکس یادآور واضحی از قدرت جهانی جشن و تجربه مشترک شادی است که افراد با پیشینه‌ها و فرهنگ‌های مختلف را متحد می‌کند. 

غزل انسانیت استیو مک‌کوری

راجستان، هند، ۲۰۰۹

سفر عکاسی استیو مک‌کوری او را به هر گوشه‌ای از جهان برده است، جایی که او لحظات جاودانه‌ای را ثبت کرده که افراد با هر پیشینه‌ای با آن‌ها ارتباط برقرار می‌کنند. او از طریق لنز دوربین خود، تجربیات انسانی را ثبت کرده و زیبایی، مقاومت و بهم پیوستگی جهان ما را آشکار می‌کند. آثار مک‌کوری همواره الهام‌بخش و محرک کنجکاوی ما در مورد سیاره وسیع و متنوعی که آن را خانه می‌نامیم، بوده‌اند. عکس‌های او یادآور این حقیقت هستند که حتی در مواجهه با سختی‌ها، زیبایی و انسانیت باز هم توان درخشیدن دارند.