دیدگاه نیوز/ سارا معصومی: عربستان سعودی سودای هسته‌ای شدن در سر دارد و ماه دسامبر را می‌توان یکی از خبرسازترین ماه‌ها در چندسال اخیر درباره تصمیم‌های هسته‌ای ریاض دانست. از روسیه تا ایالات متحده، از کره جنوبی تا چین همه عزم خود را برای کمک رسانی به ریاض در راستای محقق شدن رویای هسته‌ای شیوخ شبه‌جزیره جزم کرده‌اند. وزیر انرژی عربستان سعودی چهارشنبه گذشته در جمع خبرنگاران سعودی اعلام کرد که انتظار دارد قرارداد ساخت دو رآکتور هسته‌ای را تا پایان سال ۲۰۱۸ میلادی امضا کند. هفته گذشته نیز مسکو و ریاض توافقنامه همکاری برای استفاده صلح‌آمیز از انرژی اتمی را امضا کردند. براساس توافق صورت گرفته حجم همکاری‌های دو کشور باید به گونه‌ای باشد که عربستان سعودی تا سال ۲۰۳۲ بتواند قریب به ۱۸ گیگاوات برق را از طریق نیروگاه‌های هسته‌ای تولید کند. البته عربستان سعودی جدا از این حساب باز کردن روی مسکو برای توسعه صنعت هسته‌ای خود امیدوار است که بتواند از طریق حرکت کردن در چندمسیر موازی هرچه سریع‌تر ایستگاه‌های هسته‌ای را ایجاد کرده و با توسل به آنها نیازهای اولیه را تامین کند. مقام‌های سعودی برای توجیه اصرار خود برای دستیابی به انرژی هسته‌ای نیاز روزافزون این کشور به برق و افزایش قابل توجه جمعیت مصرف‌کننده را بهانه می‌کنند. سرعت دریافت خبرهای هسته‌ای از ریاض در حالی افزایش پیدا کرده است که محمد بن سلمان، ولیعهد سودازده سعودی در برنامه‌ای که سال ۲۰۱۵ برای توسعه اقتصادی کشور تا پایان سال ۲۰۳۰ اعلام کرد تاکید کرده بود که ریاض باید از شر وابستگی به نفت خلاص شود. در همین راستا نیز عربستان سعودی تحقیق و تفحص درباره منابع اورانیومی این کشور را در راستای برنامه‌ای برای توسعه منابع جایگزین انرژی آغاز کرده است. یک روزنامه سعودی در تازه‌ترین اخبار در این باره می‌نویسد: دانشگاه علم و تکنولوژی ملک عبدالله در همکاری مشترک با دانشمندان چینی تحقیق و توسعه درباره ظرفیت اورانیومی عربستان به خصوص در مناطق شمالی را آغاز کرده است. محمد بن سلمان در سفری که ماه مارس سال جاری به پکن داشت درباره همکاری‌های هسته‌ای گسترده عربستان – چین با مقام‌های کشور میزبان گفت‌وگو کرد و نتیجه آن رایزنی‌ها آغاز همکاری‌های کمپانی ملی همکاری‌های هسته‌ای چین با سعودی بود. مقام‌های سعودی همزمان با این رایزنی‌ها با کشورهای متفاوت دارنده فناوری و تکنولوژی هسته‌ای تاکید می‌کنند که هرگز وارد حوزه نظامی در استفاده از انرژی هسته‌ای نخواهند شد. نکته قابل توجه در تحلیل‌هایی که رسانه‌های سعودی در چندماه اخیر برای مشروع جلوه دادن اصرار ریاض به هسته‌ای شدن منتشر می‌کنند این است که گزارش‌های کارشناسی دقیقا به همان مستندات علمی در حوزه انرژی و محیط زیست ارجاع می‌دهد که جمهوری اسلامی ایران نیز از بدو آغاز به کار برای رسیدن به انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای مطرح کرد اما سیزده سال طول کشید تا جامعه جهانی با ابزاری به نام برنامه جامع اقدام مشترک مصوب سال ۲۰۱۵ این حق را برای تهران به رسمیت بشناسد. حقی که اکنون سعودی طالب آن است و کشوری مانند ایالات متحده که جدی‌ترین منتقد هسته‌ای شدن ایران بود نیز در حال کمک رسانی به ریاض برای رسیدن به آن است.
غنی‌سازی حق مسلم ما است !
«انرژی هسته‌ای حق مسلم ماست» که روزی به شعار ایرانی‌ها برای رسیدن به حقوق مسلم‌شان در حوزه هسته‌ای بدل شده بود امروز از زبان شاهزاده‌های سعودی به گوش می‌رسد. هفته گذشته بود که ترکی‌الفیصل، شاهزاده پرنفوذ سعودی در مصاحبه با رویترز از این حق مسلم سخن گفت و تاکید کرد که عربستان سعودی در حال احقاق حق مسلم خود برای غنی‌سازی اورانیوم در راستای نیل به انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای است. وی در این مصاحبه نتوانست خشم کهنه سعودی از به رسمیت شناخته شدن حق ایران برای غنی‌سازی را مخفی کند و در این باره گفت: نمی‌توان در حالی که قدرت‌های جهانی به ایران حق غنی‌سازی را داده‌اند از سعودی این حق را دریغ کرد. مساله غنی‌سازی یک مساله مرتبط با شأن و منزلت یک کشور است. اگر به توافق هسته‌ای ۱+۵ با ایران نگاه کنید، می‌بینید که در این توافق به تهران چنین حقی داده شده است. جامعه جهانی که از توافق هسته‌ای میان ایران و ۱+۵ حمایت کرده به تهران گفته که می‌تواند در قالب معاهده منع تکثیر تسلیحات اتمی موسوم به ان‌پی‌تی از حق غنی‌سازی برخوردار باشد. این مجوزی که برای ایران صادر شده به ما نیز می‌گوید که می‌توانیم حق غنی‌سازی خود را به کار بگیریم. ما هم عضو ان‌پی‌تی هستیم و کشوری مانند ایران که این حق را دارد از آن برخوردار هستیم. این اظهارات در حالی از زبان سفیر سابق عربستان در واشنگتن به گوش رسیده است که عربستان سعودی در یازده ماه گذشته تلاش گسترده‌ای را برای متقاعد کردن دونالد ترامپ، رییس‌جمهور ایالات متحده برای صدور مجوز همکاری‌های وسیع هسته‌ای میان واشنگتن و ریاض آغاز کرده است. در حالی که مقام‌های سعودی می‌گویند به دنبال استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای هستند اما دولت ترامپ برای انتقال تکنولوژی هسته‌ای به ریاض درصدد دریافت هیچ گونه تضمین امنیتی از شرکای عرب خود در شبه‌جزیره نیست. ایالات متحده به شکل سنتی هربار که حرف توافق‌ها یا همکاری‌های هسته‌ای میان واشنگتن و کشوری ثانی به میان آمده اعلام کرده که طرف مقابل باید از حق خود برای غنی‌سازی صرفنظر کند و سپس وارد چرخه بهره‌برداری از دانش هسته‌ای امریکا شود. امریکایی‌ها همواره نگران استفاده کشورها از غنی‌سازی به عنوان ابزاری برای تولید بمب اتم بوده‌اند. با این وجود به نظر می‌رسد که دولت ترامپ قصد دارد با استثنا قائل شدن برای عربستان در این فقره عملا سنت شکنی را در قراردادهای هسته‌ای امریکا با کشورهای ثانی رقم بزند. ایالات متحده در جریان مذاکرات میان ایران و تروئیکای اروپایی در فاصله سال‌های ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۵ تنها به این دلیل که اعتقاد به غنی‌سازی صفر در ایران داشت مانع از به ثمر نشستن مذاکرات میان دو طرف شد و این کشمکش ۱۳ سال طول کشید تا در نهایت واشنگتن با توجه به واقعیت‌های روی زمین برنامه هسته‌ای ایران ناچار به پذیرش حق ایران برای غنی‌سازی شد. کریستوفر فورد از مسوولان ارشد شورای امنیت ملی امریکا ماه گذشته با حضور در مجلس سنای این کشور به دفاع از تصمیم احتمالی ترامپ برای امضای قرارداد همکاری‌های هسته‌ای با ریاض بدون درخواست از این کشور برای ارایه تعهدی مبنی بر عدم ورود به حوزه غنی‌سازی پرداخت و گفت: در حالی که رسیدن به توافقی با ریاض برای حرکت نکردن به سمت غنی‌سازی برای همه ما می‌تواند ایده‌آل باشد اما چنین توافقی الزامی نیست. البته که ممنوعیت غنی‌سازی برای کشورهایی که وارد همکاری‌های هسته‌ای با امریکا می‌شوند همواره یک اصل در مسیر اطمینان واشنگتن از عدم اشاعه تسلیحات اتمی بوده است اما رعایت این بند در قراردادها یک الزام نیست و تنها یک ایده‌آل بوده که تحقق آن بهتر از نبودنش به نظر رسیده است. گفته می‌شود که ایالات متحده قصد دارد ساخت دو نیروگاه چند میلیارد دلاری برای سعودی را در سال ۲۰۱۸ آغاز کند. عربستان سعودی اعلام کرده که ساخت ۱۶ رآکتور هسته‌ای جزو اولویت‌های اصلی این کشور برای ۲۰ تا ۲۵ سال آینده است. دورنمایی که حداقل ۸۰ میلیارد دلار برای عربستان هزینه ساز خواهد بود.
هدف، مقابله با ایران است ولاغیر
لوبلاگ در تحلیلی درباره اصرار عربستان سعودی برای غنی‌سازی اورانیوم می‌نویسد: «گفت‌وگوهای هسته‌ای میان عربستان سعودی و ایالات متحده برای انتقال تکنولوژی هسته‌ای واشنگتن به ریاض می‌تواند نشانه‌ای از میزان جدیت و حساسیت رقابت تهران- ریاض و البته جایگاه ایستادن ایالات متحده در این مناقشه است. در شرایطی که واشنگتن انتقال این دانش و فناوری به سعودی را آغاز کند باید آن را نقطه آغاز رقابت‌های تسلیحاتی در منطقه خاورمیانه دانست و البته شاید در آن مقطع بتوانیم دلیل سکوت عربستان سعودی در برابر اعلام قدس به عنوان پایتخت اسراییل از زبان ترامپ را هم بهتر درک کنیم. دونالد ترامپ جانب عربستان سعودی را برای مقابله با نفوذ ایران در منطقه نگه داشته و همزمان منافع ریاض از برخورداری رابطه دوستانه با امریکای ترامپ نیز کم نیستند. دونالد ترامپ با ایستادن در کنار عربستان سعودی هم منافع اقتصادی را متوجه ایالات متحده می‌کند و هم توزان قوا در منطقه را به ظن خود به سمت ریاض سنگین‌تر می‌کند. یکی از آخرین حلقه‌های دومینوی حمایت امریکا از عربستان سعودی، همین چراغ سبز نشان دادن به غنی‌سازی اورانیوم در این کشور است. عربستان سعودی در سال ۲۰۰۸ در توافقی با دولت وقت امریکا اعلام کرد که به دنبال غنی‌سازی اورانیوم نخواهد رفت اما آن وعده اکنون جای خود را به مطالبه‌ای جدی برای برخورداری از حق غنی‌سازی از سوی سعودی‌ها داده است. مقام‌های دولت ترامپ برای مشروع نشان دادن درخواست عربستان سعودی توافق هسته‌ای با ایران موسوم به برجام را بهانه می‌کنند و می‌گویند که با توجه به دادن حق غنی‌سازی به ایران در قالب برجام دیگر نمی‌توان از سایر کشورها درخواست کرد که از این حق خود صرفنظر کنند. عربستان سعودی منبع غنی از اورانیوم است و با تکیه به همین منبع بود که ریاض در اکتبر سال جاری از کشورهای ایالات متحده، فرانسه، کره جنوبی، روسیه و چین درخواست کرد که با ریاض وارد تبادل اطلاعات مقدماتی هسته‌ای شوند. هرچند این روزها میزان همکاری‌های هسته‌ای عربستان سعودی با امریکا بسیار بر زبان‌ها افتاده اما پادشاهی سعودی در سال‌های اخیر با کشورهای دیگر مانند چین، فرانسه، روسیه، کره جنوبی و آرژانتین نیز به سطح قابل‌قبولی از همکاری یا تبادل اطلاعات هسته‌ای رسیده است. دونالد ترامپ در جریان رقابت‌های انتخاباتی وعده داده بود که پول‌سازی از توانمندی و دانش هسته‌ای ایالات متحده را آغاز خواهد کرد و در این حوزه با روسیه و چین نیز رقابت خواهد کرد. برخی از مقام‌های نزدیک به کاخ سفید می‌گویند که امریکا روند متقاعد کردن اسراییل به پذیرفتن عربستان هسته‌ای را هم آغاز کرده است. ترامپ در حالی برای آغاز همکاری‌های همه‌جانبه هسته‌ای با عربستان سعودی لحظه‌شماری می‌کند که وی شدیدترین انتقادها را به توافق هسته‌ای با ایران در دو سال اخیر وارد کرده و البته در سومین ضرب الاجل زمانی نیز با عدم تایید پایبندی ایران به برجام، وضعیت مقبولیت این توافق در حاکمیت فعلی واشنگتن را به اغما برد. یکی از ایرادهای لغو محدودیت ابتدا پذیرش عدم حرکت کردن کشور ثانی به سمت غنی‌سازی و سپس وارد چرخه همکاری شدن با امریکا این است که واشنگتن از این پس نمی‌تواند سایر کشورهای درخواست‌کننده را نیز متقاعد به رعایت قاعده قبلی کند. به عنوان نمونه مصر و امارات متحده عربی که قراردادهای همکاری‌های هسته‌ای با ایالات متحده را امضا کرده‌اند پذیرفته‌اند که به سمت غنی‌سازی حرکت نکنند اما تا زمانی که این قاعده‌بندی الزام آور برای همه کشورها در قراردادهای‌شان با امریکا باشد. گزارش‌هایی وجود دارد مبنی بر اینکه حصول برجام که گفته می‌شود سدی در راه تسلیحاتی شدن برنامه هسته‌ای ایران است نتوانسته سودای عربستان سعودی برای رسیدن به تکنولوژی نظامی هسته‌ای را از بین ببرد. ریاض به‌شدت منتقد زمان بندی‌های تعیین شده در برجام برای فعالیت‌های هسته‌ای ایران است و در حال آماده کردن خود برای هشت سال آینده است، زمانی که مهم‌ترین تعهدهای فنی ایران به پایان می‌رسد.
| دیدگاه نیوز را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید | |||||||
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
مدیر مسئول دیدگاه نیوز، کارشناس مدیریت فرهنگی و دارای سابقه ی ۱۰ ساله در هیئت‌های تحریریه بیش از ۶ خبرگزاری است. وی فعال اجتماعی محیط زیست بوده، مدرس فن بیان و سخنوری و دارای مقام کشوری در شاهنامه خوانی و نقالی می‌باشد.
دیدگاهتان را بنویسید