سلاخِ دود و دم | رودریگو دوترته کیست؟

اما پس از گذشت ۳ سال از پایان دوران ریاست جمهوری‌اش با شکایت سازمان‌های حقوق بشری او بازداشت شده است. جرم؟ قتل‌عام نزدیک به ۷ هزار نفر هر چند آمارهای غیررسمی می‌گوید او طی این ۶ سال نزدیک به ۳۰ هزار معتاد را روانه گورستان کرده است. اما رودریگو دوترته کیست؟ 

جنگ علیه دود و دم

رودریگو روآ دوترته ملقب به رودی یا دیگونگ، سیاست‌مدار فیلیپینی است که از سال ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۲ به‌عنوان شانزدهمین رئیس‌جمهور فیلیپین خدمت کرد. او متولد ۲۸ مارس ۱۹۴۵ در شهر مائاسین، استان لِیته در فیلیپین است و اولین رئیس‌جمهور این کشور از منطقه میندانائو و همچنین مسن‌ترین فردی بود که به این مقام رسید. دوترته پیش از ریاست‌جمهوری، بیش از دو دهه (از ۱۹۸۸ تا ۲۰۱۶، با وقفه‌هایی) شهردار شهر داوائو بود. او در این دوره به دلیل رویکرد سخت‌گیرانه‌اش در برابر جرم و جنایت، به‌ویژه از طریق حمایت از اقدامات فراقانونی علیه مجرمان و قاچاقچیان مواد مخدر، شهرت یافت. این سیاست‌ها بعدها در دوران ریاست‌جمهوری‌اش نیز ادامه یافت و به «جنگ علیه مواد مخدر» معروف شد که طی آن هزاران نفر کشته شدند. این رویکرد، هم حمایت گسترده مردمی را به دنبال داشت و هم انتقادهای شدید داخلی و بین‌المللی را به دلیل نقض حقوق بشر برانگیخت.

یک ساده‌زیست فحاش

او به سبک زندگی ساده، صراحت کلام و استفاده از الفاظ تند و گاه توهین‌آمیز شهرت دارد. دوترته همچنین به دلیل مواضع ضدغربی، انتقاد از ایالات متحده و نهادهایی مانند سازمان ملل، و روابط نزدیک‌تر با کشورهایی مثل چین و روسیه شناخته می‌شود. یکی از جنجالی‌ترین لحظات دوران ریاستش، توهین علنی به باراک اوباما، رئیس‌جمهور وقت آمریکا، بود که او را یک «حرامزاده» خواند که البته منجر به لغو دیدار برنامه‌ریزی‌شده بین آن‌ها شد. هر چند بعدها از اوباما عذرخواهی کرد. 

بازداشتی تاریخی!

او  ۲۰ اسفند در فرودگاه مانیل و پس از بازگشت از هنگ‌کنگ بازداشت شد. این بازداشت بر اساس حکم دیوان کیفری بین‌المللی (ICC) به اتهام جنایات علیه بشریت در جریان «مبارزه با مواد مخدر» انجام شده است. ائتلاف بین‌المللی حقوق بشر بازداشت دوترته را «لحظه‌ای تاریخی» خوانده، اما سخنگوی پیشین او آن را «غیرقانونی» دانسته است. سرنوشت دوترته نامشخص است و احتمال استرداد او به لاهه در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. مارکوس، رئیس جمهوری فعلی فیلیپین که در ابتدا مخالف تحقیقات دیوان کیفری بین‌المللی بود، اخیرا از همکاری احتمالی با این نهاد سخن گفته است.

الوعده وفا 

دوترته در مبارزات انتخاباتی خود در سال ۲۰۱۶ قول داد که مشکل مواد مخدر را در فیلیپین، که به ادعای او حدود ۳ تا ۴ میلیون نفر را تحت تأثیر قرار داده بود، در عرض چند ماه حل کند. او این سیاست را بر اساس تجربه‌اش به‌عنوان شهردار داوائو اجرا کرد، جایی که به گروه‌های موسوم به «جوخه‌های مرگ داوائو» نسبت داده می‌شد که متهم به کشتار غیرقانونی مجرمان بودند. پس از پیروزی در انتخابات، او به پلیس و حتی شهروندان عادی اجازه داد تا قاچاقچیان و معتادان را بدون طی مراحل قانونی هدف قرار دهند! 

کشتارهای فراقانونی

گزارش‌ها حاکی از آن است که پلیس و گروه‌های ناشناس (که گمان می‌رود با حمایت دولت عمل می‌کردند) هزاران نفر را بدون محاکمه کشتند. دوترته علناً از این اقدامات حمایت کرد و حتی گفت که مسئولیت کشتارها را بر عهده می‌گیرد. دولت فهرست‌هایی از افراد مظنون به ارتباط با مواد مخدر تهیه می‌کرد که شامل قاچاقچیان، مصرف‌کنندگان و حتی برخی سیاست‌مداران بود. بسیاری از این افراد بعداً کشته شدند. آمار دقیق تلفات این جنگ به دلیل گزارش‌های متناقض مشخص نیست، اما دولت فیلیپین ادعا می‌کند که تا پایان دوران دوترته (۲۰۲۲)، حدود ۶,۰۰۰ نفر در عملیات رسمی پلیس کشته شدند. گروه‌های حقوق بشر هم تخمین می‌زنند که تعداد واقعی کشته‌شدگان بین ۱۲,۰۰۰ تا ۳۰,۰۰۰ نفر باشد، شامل افرادی که توسط گروه‌های ناشناس یا در موقعیت‌های غیررسمی هدف قرار گرفتند. اکثر قربانیان از مناطق فقیرنشین بودند و اغلب بدون مدارک کافی متهم می‌شدند.

کشتن فقرا یا مرگ اعتیاد؟

بسیاری از فیلیپینی‌ها، به‌ویژه در طبقات متوسط و پایین، از این سیاست حمایت کردند، زیرا معتقد بودند امنیت را بهبود بخشیده است. اما منتقدان می‌گفتند  این جنگ به جای ریشه‌کن کردن مشکل، فقرا را هدف قرار داد و قاچاقچیان بزرگ اغلب دست‌نخورده باقی ماندند.