ثبت ژئوپارک «سهند» افق توسعه گردشگری در مراغه

به گزارش دیدگاه نیوز برای نخستین‌بار طی سال ۱۳۸۹ در کتاب «اطلس توانمندی‌های ژئوپارک و ژئوتوریسم ایران» نوشته «امری کاظمی» که توسط سازمان زمین‌شناسی کشور انتشار یافت، پیشنهاد قطعی برای ثبت ملی و جهانی منطقه سهند به مرکزیت مراغه به عنوان ژئوپارک در این کتاب مطرح شد.

از آن تاریخ به بعد گهگاهی زمزمه‌ها برای ایجاد و ثبت ژئوپارک سهند به گوش رسید اما همتی بلند و همگانی نیاز است تا ژئوسایت‌های متعدد که دارای ویژگی‌های ارزشمند زمین‌شناختی و آثار ناملموس فرهنگی در اطراف این ژئوسایت‌ها می‌باشد، حفاظت، تقویت و برای ثبت ملی و جهانی مهیا شود؛ ژئوسایت هایی که در مجموع ژئوپارک سهند را تشکیل خواهند داد و اکنون و در دولت سیزدهم کارگروهی به ریاست فرماندار مراغه برای آن تشکیل شده است.

این کارگروه اکنون در حال طراحی ساختار و زمینه‌چینی برای افتتاح دبیرخانه ژئوپارک سهند است و در صورتی که همکاری بخش خصوصی برای مشارکت در تامین مالی آن جلب شود، ژئوپارک مراغه به سرعت ایجاد خواهد شد. 

معاون استاندار آذربایجان‌شرقی و فرماندار مراغه با بیان اینکه امروزه موضوع ژئوپارک رویکرد اصلی توسعه گردشگری در بسیاری از کشورهای پیشرفته و دارای ظرفیت‌های طبیعی و فرهنگی است، می‌گوید: نقش اصلی ژئوپارک کمک به جوامع محلی برای احیا و تقویت هویت محلی و فرهنگی با توجه به اصول توسعه پایدار است. 

به گفته «داود اسدیان» با شناسایی دقیق و ایجاد یک سیستم مدیریتی یکپارچه در ژئوسایت‌هایی که مجموعه آنها ژئوپارک مراغه را تشکیل می‌دهد، حفاظت از میراث زمین‌شناسی، توسعه گردشگری و آموزش عمومی در جوامع محلی در دستور کار قرار می‌گیرد و این سیستم به اساسنامه، ساختار تشکیلاتی، دبیرخانه، سایت اینترنتی و کار گروهی منسجم نیاز دارد.

«غلامرضا زارع»، رئیس اداره محیط زیست مراغه که پشتیبانی فنی و علمی کارگروه ایجاد ژئوپارک در مراغه را بر عهده دارد نیز در مورد روند کار بیان کرد: پیش‌نویس ساختار تشکیلاتی با الگوبرداری از کارگروه ژئوپارک طبس و سبزوار و همچنین رایزنی با کارشناسان سازمان زمین‌شناسی تهیه شده و تکلیف اعضای هیئت امنای آن در جلسه بعدی کارگروه مشخص خواهد شد. 

به گفته وی در این پیش‌نویس فرماندار مراغه ریاست کارگروه ژئوپارک را بر عهده دارد و ۶ کارگروه اجرایی و دو کارگروه تخصصی برای آن پیش‌بینی شده است. 

وی افزود: مسئولان محلی برای ایجاد ژئوپارک در مراغه عزم جدی دارند و همین اراده می‌تواند مدیریت یکپارچه برای رسیدن به اهداف را در سریع‌ترین زمان ممکن میسر کند اما از ظرفیت بخش خصوصی نیز نباید غفلت شود. 

به گفته وی در مرحله نخست ۳۶ ژئوسایت برای ثبت ملی و سپس بین‌المللی در مراغه شناسایی شده اما برخی از کارشناسان معتقدند که تعداد آنها با انجام کارهای پژوهشی دو تا سه برابر خواهد شد. 

ژئوپارک‌ها در کانون توجه گردشگران طبیعت قرار دارد 

رئیس اداره محیط زیست مراغه با اشاره به نقشی که ایجاد ژئوپارک مراغه در روند توسعه این شهرستان می‌تواند داشته باشد، گفت: ژئوپارک‌ها در مرکز توجه گردشگران طبیعت و به ویژه زمین‌شناسی جهان قرار دارد.

زارع با اشاره به کارکردهای آموزشی – پژوهشی و حفاظتی ژئوپارک‌ها، افزود: گردشگری زمین‌شناسی همواره به عنوان موتور محرک اقتصادی در ژئوپارک و حوزه نفوذ و کارکرد اقتصادی آن ضلعی از اضلاع مثلث کارکردهای ژئوپارک در نظر گرفته می‌شود.

به گفته وی ایجاد ژئوپارک و گردشگری زمین‌شناسی نقش بسیار مهمی در رشد کیفی زندگی مردم و رهایی از فقر و ارتقای اقتصادی دارد و بر همین اساس نیز کشورها از ثبت ژئوپارک‌ به عنوان ابزاری اقتصادی بهره می‌برند.

وی همچنین به اهمیت رشد و تقویت اکوتوریسم سایت فسیلی مراغه به عنوان یک ابزار اقتصادی اشاره کرد و اظهار داشت: توجه و رسیدگی به موزه صحرایی در محدوده اثر طبیعی ملی و توسعه موزه مرکز تحقیقات دیرینه‌شناسی کشور می‌تواند زمینه رشد اقتصادی منطقه و ایران را با ایجاد اشتغال از راه جذب گردشگر فراهم کند. 

رئیس اداره محیط زیست مراغه اضافه کرد: همچنین با به‌کارگیری افراد محلی به مشاغل جدید در حاشیه ژئوسایت‌ها می‌توان ضمن رونق بخشیدن به اقتصاد منطقه، حفاظت منطقه را هم با مشارکت مردمی تضمین کرد. 

«زارع» با بیان اینکه سایت فسیلی مراغه با ژئوپارک «یونتای شان» چین بی‌شباهت نیست، اضافه کرد: علاوه بر سایت‌های فسیلی مراغه، ظرفیت‌های طبیعی دیگری نیز در این شهرستان وجود دارد که می‌تواند به ایجاد ژئوپارک مراغه کمک کند. 

وی همچنین با اشاره به اینکه برخی از سایت‌های ژئوپارک مراغه در محدوده شهری قرار دارد، اضافه کرد: با حفاری سایت فسیلی سیزده آبان و ایجاد موزه صحرایی با ۳۴۰ قطعه فسیل مهره‌دار از طریق همکاری مجموعه مدیریت شهری می‌توان به صورت مدرن زمینه جذب گردشگر طبیعی در محدوده شهر را فراهم کرد. 

پروفسور «جورج جانوکو / Juraj Janoko» استاد دانشگاه فنی اسلواکی نیز اخیرا و پس از نخستین سفرش به مراغه با ابراز شگفتی از پدیده‌های موجود زمین‌شناسی و دیرینه‌شناسی در این شهرستان اذعان کرد که «ثبت ژئوپارک مراغه در عرصه بین‌المللی نه تنها به توسعه مراغه بلکه برای کشور هم مزیت‌هایی خواهد داشت زیرا علاقه برای سفر به ایران را افزایش می‌دهد»مراغه از ظرفیت قطعی برای ثبت ژئوپارک جهانی برخوردار است

عضو شورای عالی ژئوپارک‌های یونسکو و مدیر ژئوپارک قشم گفت: مراغه با برخورداری از قابلیت‌های تاریخی، فرهنگی، طبیعی و میراث ناملموس، از ظرفیت‌های قطعی ایران برای معرفی به عنوان ژئوپارک جهانی است.

«علیرضا امری کاظمی» در گفت‌وگو با خبرنگار دیدگاه نیوز افزود: ما کمتر نقطه‌ای را در سطح جهان داریم که در این گسترده و ابعاد، از این تنوع بالای زمین‌شناسی و فرهنگی برخوردار باشد و مهمترین ژئوسایت آن منطقه فسیلی است که ارزش جهانی دارد. 

وی ادامه داد: در کنار آن ظرفیت‌‍‌های تاریخی، اصالت، آداب و رسوم و میراث ناملموس منطقه مراغه نیز بسیار اهمیت دارد و جاذبه‌های سهند نیز یک ارزش افزوده بسیار چسمگیر برای آن به شمار می‌رود.

به گفته این ارزیاب بین‌المللی هدف اصلی از ثبت ژئوپارک، ایجاد ارتباط بین انسان و زمین و بهره‌برداری خردمندانه انسان از زمین است که می‌تواند جاذبه‌های زمین‌شناسی و فرهنگی را هم شامل شود.

وی ادامه داد: با ثبت ژئوپارک، فرصت‌های کاری جدید در منطقه ایجاد و تاریخ و فرهنگ منطقه به گردشگران معرفی می شود؛ همچنین علم و دانش و مطالعات منطقه‌ای در کنار اقتصاد محلی توسعه می‌یابد. 

«امری کاظمی» اظهار داشت وقتی این منطقه از سوی یک نهاد بین‌المللی به عنوان یکی مرکز گردشگری معرفی شود، سرمایه‌گذراران حوزه گردشگری به مراغه روانه می‌شوند زیرا می‌دانند که طرح های گردشگری این منطقه مورد توجه جهانیان قرار می‌گیرد.

وی همچنین به فرصت برندینگ و تبلیغات مراغه در سطح جهانی اشاره و بیان کرد: ایجاد و ثبت ژئوپارک سهند بدون‌شک یکی از راهکارهای توسعه پایدار مراغه به شمار می‌رود و مسئولان امر باید تمام توان خود را برای ثبت جهانی آن به کار بگیرند.

به گزارش دیدگاه نیوز ژئوپارک قشم که در سال ۱۳۸۵ به عنوان نخستین ژئوپارک جهانی ایران و خاورمیانه معرفی شده بود، در سال ۱۳۹۶ و پس از وقفه‌ای چندساله به شبکه جهانی ژئوپارک‌های یونسکو پیوست و اخیرا نیز ژئوپارک منطقه آزاد ارس جهانی شد.

اگرچه طی سال‌های گذشته در استانها و شهرستان‌هایی چون لرستان، کاشان، سبزوار و سمنان مطالعات و طرح‌های مطالعاتی زمین‌شناسی برای ایجاد و ثبت ژئوپارک انجام شده اما تاکنون وارد فاز نهایی و عملیاتی نشده‌اند و اگر مسئولان محلی مراغه همت کنند، ژئوپارک سهند می‌تواند با توجه به ظرفیت‌هایش در یک بازه محدود به ثبت برسد.

شبکه ملی ژئوپارک‌های کشور نیز حدود ۲ سال پیش و با مشارکت ژئوپارک‌های ملی و جهانی کشور تشکیل شد و به زودی با مشارکت و همکاری کمیسیون ملی یونسکو و سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور فعالیت‌های خود را در راستای توسعه ژئوپارک‌های کشور ادامه خواهد داد.