احتمال بازگشت به عصر زغال سنگ/ روسیه و چین منجی زمستان سخت ایران می‌شوند؟

به گزارش دیدگاه نیوز، کمیسیون انرژی مجلس در گزارشی از ناترازی تولید و مصرف گاز طبیعی در کشور خبر داد که در پی آن بروز بحران جدی را به همراه دارد. تا جایی که حتی احتمال بازگشت به عصر زغال سنگ و هیزم وجود دارد. در چنین شرایطی چین و روسیه آخرین کورسوی امید دولت ایران در زمستان سخت پیش رو شناخته می‌شوند.

سایه بحران دامنه وسیعی دارد که از جمله مهم‌ترین آن می‌توان به اختلال در تولید برق کشور و صنایع، توقف خدمات عمومی، اختلال در گرمایش مراکز شهری و روستایی، توقف تولید و خدمات در شبکه‌های تصفیه و توزیع آب اشاره کرد. هر یک از مولفه‌های بالا بازتاب‌های امنیتی، سیاسی و اجتماعی دارد.

دیدگاه نیوز بارها در گزارش‌های خود به موضوع بروز بحران انرژی ایران در آستانه زمستان اشاره کرده بود. از هشدار افت برداشت شدید در پارس جنوبی گرفته تا عدم به‌کارگیری تکنولوژی‌های روز و سرمایه‌گذاری‌ ناکافی در این حوزه که در بند توافق برجام است.

بر اساس آخرین اطلاعات در پنج ماه اول امسال تنها ۶۱۴ میلیارد مترمکعب از این میدان گازی انرژی برداشت شده است. در مقایسه این رقم با سال گذشته حدود ۳۵ میلیون تا ۴۰ میلیون مترمکعب به صورت روزانه و ۶۱ میلیارد مترمکعب سالانه کسری مشاهده می‌شود.

همچنین متولیان این حوزه همواره ادعا می‌کردند که بر فرض کمبود گاز در زمستان پیش‌ رو ترکش‌های آن هرگز به حوزه خانگی نمی‌رسد. در حالی که بر اساس گزارش جدید کمیسیون انرژی مجلس حتی این حوزه از بحران موجود مصون نخواهد ماند.

کشور به دهه ۶۰ بازمی‌گردد؟

مالک شریعتی‌نیاسر، سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس، اخیراً در اظهارنظری اعلام کرد در صورت بی‌توجهی به تعیین ضرب‌الاجل برای مقابله یا بحران پیش‌ رو امنیت انرژی به خطر افتاده و بازگشت به دهه ماقبل ۷۰ شمسی، خرید و توزیع وسایل گرمایشی نفتی و ذغالی بین مردم دور از انتظار نیست.

در حالی که کشور شاهد دست و پنجه نرم کردن با چنین وضعیت خطرآفرینی است، اخیرا روابط عمومی شرکت گاز به تچارت‌نیوز از افزایش صادرات انرژی به عراق خبر داد. صادراتی که حتی وصول تعرفه‌های آن به صورت کامل صورت نگرفته است!

جواد اوجی، وزیر نفت، نیز طی سفری به ترکیه درباره تمدید قرارداد و افزایش صادرات گاز ایران با مقامات این کشور به گفتگو پرداخت. قرارداد کنونی صادرات گاز ترکیه و ایران ۲۵ساله و تا سال ۲۰۲۶ میلادی لازم‌‌الاجراست.

صنعت گاز ایران در لبه پرتگاه!

حال با شرایط موجود چه سرنوشتی در انتظار خانوار و صنایع برای تامین گاز در آستانه زمستان وجود دارد؟

موسی احمدی، عضو کمیسیون انرژی مجلس، در گفتگو با دیدگاه نیوز در این باره گفت: بحث ناترازی تولید و مصرف گاز و برق مدتی است که در کمیسیون انرژی مجلس دنبال می‌شود. حتی وزرا و کارشناسان مربوطه به کمیسیون دعوت و ملزم به پاسخگویی شدند.

وی ادامه داد: با توجه به آمار و ارقام ارائه‌شده در حوزه گاز، بررسی موضوع فشارافزایی در تولید چاه‌ها و پالایشگاه‌های فعال در این زمینه مورد بررسی قرار گرفت. چراکه باتوجه به وضعیت خطرناک موجود در اسرع وقت پیگیری‌های لازم باید انجام شود.

عضو کمیسیون انرژی مجلس درباره آینده کسری گاز کشور توضیح داد: در حال حاضر، کسری گاز ۲۰۰ میلیون مترمکعب اعلام شده است. این مقدار در پیک مصرف به ۲۵۰ میلیون مترمکعب می‌رسد. با تداوم روند موجود پیش‌بینی می‌شود ۲۵۰ میلیون مترمکعب در زمان عادی سال ۱۴۰۴ و ۳۵۰ میلیون مترمکعب در سال ۱۴۱۰ برسد.

سرمایه لازم در توسعه صنعت گاز چقدر است؟

احمدی راهکار حل این بحران را در گرو سرمایه‌گذاری در این زمینه دانست. روش‌های پیشنهادی برای سرمایه‌گذاری شامل توسعه میدان‌های گازی جدید و بهینه‌سازی مصرف در تجهیزات مصرف‌کنندگان است.

وی تصریح کرد: در حال حاضر افت فشار و هدررفت در سیستم عرضه گاز بسیار زیاد است که باید رفع شود. با اجرای طرح‌های بهینه‌سازی مصرف گاز در صنایع  و بخش سیکل نیروگاه‌های ترکیبی که بدون مصرف سوخت برق تولید می‌کند، می‌توان در مسیر بهبود شرایط قدم برداشت.

نماینده کنگان، دیر و جم اضافه کرد: سرمایه لازم برای اجرای طرح‌های پیشنهادی ۸۰ میلیارد دلار تخمین خورده است. ۲۶ میلیارد دلار برای فشارافزایی میادین گازی و هشت میلیارد دلار برای توسعه و به‌سازی پالایشگاه‌ها که با احتساب دیگر هزینه‌ها مجموعا ۸۰ میلیارد دلار می‌شود. پیگیری این راهکارها در بودجه ۱۴۰۲ و برنامه توسعه هفتم در دست بررسی است.

روسیه و چین آخرین امید گازی ایران

احمدی درباره منابع سرمایه‌گذاری‌ پروژه مذکور نیز گفت: در وهله اول نگاه درون‌زایی در این باره وجود دارد، اما از آن‌جایی که کفایت نمی‌کند نیاز به سرمایه خارجی نیز احساس می‌شود. دو کشور روسیه و چین از گزینه‌های سرمایه‌گذاری موجود هستند.

او ادامه داد: کمااینکه در حال حاضر جریان‌های سوآپی از طریق روسیه و قراردادهای مختلف با چین دنبال شده است. جریان سوآپ گاز از روسیه به این شرح است که از با دریافت گاز از روسیه و صادرات نفت کوره در جایگزین آن به جریان سوآپ بپردازیم. ناترازی موجود با سوآپ و تهاتر قابل حل و جایگزینی است. بنابراین نگرانی درباره تعهدهای صادراتی گاز کشور به ترکیه و عراق وجود ندارد.

این نماینده مجلس افزود: ایران برای سرمایه‌گذاری نیازی به کشورهای بانی تحریم ندارد. همانطور که در بحث صادرات و نفت و گاز تقریبا تحریم‌ها را فلج کرده و از بازارهای جدیدی به دست آمد.

براساس این گزارش ایران در حال حاضر با کسری گاز مواجه است و از طرفی فرایند صادرات به کشورهایی مانند عراق و ترکیه را دنبال می‌کند. هرچند صادرات فعلی با نام سوآپ دنبال می‌شود و به ظاهر به کسری فعلی آسیبی وارد نمی‌کند، اما مسئله این است که این طرح به لحاظ اقتصادی توجیه‌پذیر نیست. چراکه قاعدتا درآمد حاصل از صادرات نفت با سوآپ تفاوت زیادی دارد.

همچنین متولیان ما از روسیه که فرصت سوآپ گاز را در اختیار ایران قرار داده است به عنوان منجی یاد می‌کنند. در حالی که این موضوع را باید در نظر داشت که روسیه با گرفتن فرصت صادرات گاز از ایران امتیاز سوآپ را در اختیار کشور قرار داده است. موقعیتی که بیشتر شبیه تهدید است تا فرصت.

برای مطالعه بیشتر درباره حوزه انرژی خبر بحران انرژی اروپا به ایران می‌رسد را دنبال کنید.