همه چیز درباره نوبلیست‌های ۲۰۲۲ / رئیس سابق فدرال رزرو چرا برنده نوبل اقتصاد شد؟

به گزارش دیدگاه نیوز، سال‌هاست که بانک‌ها به یکی از ارکان زندگی روزمره همه ما تبدیل شده‌اند و تاثیر بسزایی در رفاه مردم دارند. بانک‌ها در اکثر مواقع وظایف خود را به درستی انجام می‌دهند اما در برخی از مواقع، بخشی از سیستم بانکی و یا کل آن، دچار شکست و بحران می‌شوند.

اهمیت نوع نگاه به بانک‌ها و نقش آنها در بحران‌های مالی به اندازه‌ای است که آکادمی سلطنتی علوم سوئد جایزه نوبل اقتصاد سال ۲۰۲۲ را به سه اقتصاددانی اعطا کرد که تحقیقاتی پیرامون این موضوع انجام داده بودند.

برندگان نوبل اقتصاد سال ۲۰۲۲ چه کسانی بودند؟

بن برنانکی رییس سابق فدرال رزرو، داگلاس دایموند و فیلیپ دیبویگ، سه اقتصاددانی بودند که موفق شدند به طور مشترک جایزه نوبل اقتصادی سال ۲۰۲۲ را دریافت کنند. اما تحقیقاتی که منجر شد این سه نفر، نوبلیست‌های سال ۲۰۲۲ شوند، در اوایل دهه ۱۹۸۰ کلید خورد.

اهمیت فعالیت بن برنانکی، داگلاس دایموند و فیلیپ دیبویگ، نوبلیست‌های‌ اقتصادی امسال در این است که آنها توانستند با استفاده از تجربیات بحران اقتصادی بزرگ دهه ۱۹۳۰ به مدیریت بهتر بحران مالی ۲۰۰۸ کمک بسزایی کنند.

نیازمندی اقتصاد به بانک‌ها

در بحران‌های مالی، مردم برای دریافت پول خود به بانک‌ها هجوم می‌آورند. این موضوع می‌تواند منجر به شکست بانک‌ها شود و رکودهای نسبتا عادی را به بحران‌های بزرگی مثل بحران دهه ۱۹۳۰ تبدیل کند. تبعات این روند همچون بیکاری‌های شدید، تورم‌های افسارگسیخته و فقر گسترده می‌تواند برای مدتی طولانی، گریبان‌گیر مردم جهان باشد.

تحقیقات بن برنانکی در این مورد، یک تغییر بزرگ در دیدگاه‌های اقتصادی بوجود آورد. پیش از آن، مردم فکر می‌کردند که ورشکستگی بانک‌ها یکی از عواقب بحران‌های مالی هستند اما این تحقیقات نشان داد که شکست بانک‌ها در واقع دلیل بحران‌های مالی هستند. این تحقیقات نشان داد که اقتصادها به بانک نیاز دارند و اگر بانک‌ها وجود نداشته باشند، اقتصاد بسیار بدتر عمل می‌کند.

بانک‌ها و رفع یک تضاد منافع

از سویی دیگر، داگلاس دایموند و فیلیپ دیبویگ در تحقیقات خود راه‌حلی برای از بین بردن یک تضاد منافع بین سپرده‌گذاران و وام‌گیرندگان توسط بانک‌ها پیشنهاد کرد. این دو اقتصاددان نشان دادند که برای اینکه اقتصاد کار کند، پس انداز باید به سمت سرمایه‌گذاری تولیدی هدایت شود اما در این بین یک تضاد منافع بین پس‌انداز کنندگان و وام‌گیرندگان وجود دارد.

پس اندازکنندگان تمایل دارند که دارایی‌های نقدشونده داشته باشند و در هر زمان که اراده کنند، به پس‌انداز خود دسترسی داشته باشند. در طرف دیگر ماجرا، وام‌گیرندگان می‌خواهند مطمئن باشند که مجبور نخواهند شد وام‌های خود را پیش از موعد بازپرداخت کنند.

انتقال سررسید و نقاط ضعف آن

در این میان بانک‌ها به عنوان واسطه‌گران مالی وارد می‌شوند و با استفاده از انتقال سررسید این مشکل را حل می‌کنند. در این فرآیند بانک‌ها از مشتریان خود سپرده دریافت می‌کنند و آنها را به وام‌های بلندمدت تبدیل می‌کنند. این فرآیند باعث می‌شود که خلق پول صورت پذیرد. به این صورت که در بانک‌ها از منابعی سود سپرده‌های خود را پرداخت می‌کنند که در آینده دریافت خواهند کرد.

با این وجود، تحقیقات دایموند و دیبویگ نشان داد که انتقال سررسید آسیب پذیر است. اگر به هر دلیلی، حتی با پخش یک شایعه، سپرده‌گذاران برای دریافت پول خود به بانک‌ها هجوم بیاورند، بانک‌ها با خطر ورشکستگی مواجه می‌شوند. بنابراین تبدیل سررسید مهم است اما آسیب‌پذیری‌هایی از این دست، برای آن ناگزیر است.

نوبلیست‌های اقتصاد در تحقیقات خود برای مبارزه با هجوم‌های بانکی راه حلی به نام بیمه سپرده ارائه کرده‌اند. دولت با بیمه کردن سپرده‌ها می‌توانند از هجوم مردم به بانک‌ها و در نتیجه ایجاد بحران‌های مالی جلوگیری کنند. وقتی دولت پرداخت سپرده‏‌ها را تضمین می‌‏کند، هجوم بانکی رخ نمی‌‏دهد.

نظارت بر وام‌ها؛ وظیفه دیگر بانک‌ها

دایموند همچنین نشان داد که بانک‌ها وظیفه مهم دیگری نیز بر عهده دارند و آن نظارت بر وام‌گیرندگان است. از آنجا که بخش عمده فعالیت وام‌گیرندگان ریسکی هستند، ممکن است با زیان مواجه شده و بانک‌ها را با خطر نکول روبرو کنند.

دایموند بیان کرد که بانک‌ها برای جلوگیری از این اتفاق، باید هزینه نکول وام را افزایش دهند. بانک‌های بانک یک اعتبارسنجی اولیه را انجام می‏‌دهد و پس از آن نیز بر پیشرفت پروژه نظارت می‌کنند. به این وسیله از بسیاری از ورشکستگی‏‌ها جلوگیری شده و هزینه‌‏های بانک کاهش می‌یابد.

مشکل این نظارت آن است که نظارت بر وام‌گیرندگان نیازمند شناخت از آنها است و وقتی بانکی ورشکسته می‌شود، این نظارت به بانک‌های تازه تاسیس منتقل نمی‌شود. بنابراین بانک‌های جدید نمی‌توانند به سادگی جایگزین بانک‌های قدیمی شده و همین موضوع طولانی شدن بحران‌های مالی را در پی دارد.

اهمیت تحقیقات نوبلیست‌های ۲۰۲۲ چه بود؟

ویژگی اصلی برندگان نوبل اقتصاد ۲۰۲۲ آن است که نه تنها چارچوبی برای درک نیاز اقتصاد به بانک‌ها، آسیب‌پذیری آنها و شیوه کاهش این آسیب‌پذیری ارائه می‌کنند، بلکه ایده‌هایی را پیشنهاد می‌دهد که در بحران مالی ۲۰۰۸ کارساز بود.

این تحقیقات باعث شد که علت بحران مالی سال ۲۰۰۸ درک شود و در طول این بحران، بن برنانکی رئیس بانک مرکزی آمریکا یا همان فدرال رزرو بود.

جوامع و بازارهای مالی در حال تغییر هستند و ابزارهای مالی جدیدی در حال شکل گیری هستند. با این وجود جهان همچنان به ایجاد قواعد و فهم بازارهای مالی نیاز دارد و با اینکه ۴۰ سال از تحقیقات برنگان نوبل امسال می‌گذرد، این تحقیقات همچنان بخش مهمی از تلاش‌ها در این مسیر را شامل می‌شوند.