شرحی بر احداث پتروپالایشگاه در مسجدسلیمان؛ از NGL-1700 تا پتروپالایش بختیاری

یادداشتی به قلم فرید کاوش / دیدگاه نیوز

گاز، پتروشیمی ، الفین

صنعت گاز در ایران علاوه بر تأمین گاز خانگی، موجب شکوفایی صنعت پتروشیمی شده است و مجتمع های بزرگ پتروشیمی با استفاده از گاز طبیعی یا محصولات آن مانند گاز مایع و اتان، ماده اولیه بسیاری از صنایع پایین دستی را تولید می کنند.
یکی از مهمترین محصولات پتروشیمی در دنیا گروه محصولات الفینی است که فرآیندهای متنوعی برای تولید آن در جهان وجود دارد. اهمیت این گروه از محصولات باعث شده فناوری های زیادی برای تولید این محصولات به وجود بیاید.
در ایران دو قطب صنعت پتروشیمی در ماهشهر و عسلویه که مناطق ویژه اقتصادی نامیده می شوند، هرکدام چندین واحد بزرگ الفینی را در خود جای داده اند. در بندر ماهشهر، خوراک واحد های الفینی از مناطق نفتخیز جنوب و در عسلویه این خوراک از فازهای مختلف میدان گازی پارس جنوبی تأمین می گردد. بصورت کلی و ساده در مناطق نفت خیز ، نفت و گاز تولیدی از چاهها پس از تفکیک در واحد های بهره برداری به دو محصول نفت و گاز همراه تبدیل می شود. گاز طبیعی تولید شده که غنی از هیدروکربن های با ارزش می باشد پس از افزایش فشار در ایستگاههای تقویت فشار وارد کارخانه های گاز و گاز مایع شده و به دو محصول گاز سبک و گاز مایع (NGL) تبدیل می گردد.گاز مایع خوراک مجتمع پتروشیمی بندرامام را تأمین می کند. گاز سبک نیز که در گذشته به مصرف سوخت می رسید اکنون به واحد بازیابی اتان ارسال شده تا اتان و ترکیبات سنگین تر آن بصورت مایع خوراک پتروشیمی مارون (یکی از بزرگترین الفین های جهان) را تأمین نموده و گاز خروجی از بالای برج متان زدا که از متان تشکیل شده است به شرکت گاز ارسال می گردد.

پتروپالایشگاه چیست؟

پتروپالایشگاه حاصل تجمیع مجتمع های پالایشی و پتروشیمی است و برحسب خوراک می تواند نفتی یا گازی باشد. یک مزیت بزرگ چنین مجتمعی، تأمین خوراک پایدار و در دسترس بخش پتروشیمی است . ضمن اینکه مدیریت واحد و یکپارچه و نیز کاهش هزینه ها و عدم نیاز به انجام هماهنگی ها را نباید نادیده گرفت.

پتروشیمی همچنان بر مدار رونق

بدیهی است با گسترش فناوری های تولید گونه های جدید انرژی و هم چنین تولید روزافزون خودروهای برقی، در آینده نفت جایگاه فعلی را از دست خواهد داد، ما رونق پتروشیمی بواسطه ایفای نقش بالادستی برای صنایع مختلف، همچنان ادامه خواهد داشت . ازین روی جلوگیری از خام فروشی و تولید محصولات ارزشمند پتروشیمی ما را به سمت تکمیل زنجیره ارزش پیش می برد.

اهمیت امنیت انرژی و ضرورت جلوگیری از هدر رفت گاز

منبع اصلی تأمین گاز در کشورمان، میدان پارس جنوبی است که حدود ۷۰ درصد از گاز مورد نیاز کشور را تامین می کند. همچنین ۳۰ درصد از گاز مصرفی کشور نیز از سایر منابع و میدان ها و تأسیسات فراهم می آید. میدان بزرگ گازی پارس جنوبی بین دو کشور ایران و قطر مشترک است و روند افت فشار طبیعی این میدان وزارت نفت را بر آن داشت تا قرارداد های ۲۰ میلیارد دلاری فشار افزایی این میدان را منعقد نماید. اگر چنین طرحی عملیاتی نگردد، در سالهای آینده بخش مهمی از تولید این میدان را از دست خواهیم داد. در چنین شرایطی اهمیت بهره برداری و استفاده از سایر منابع گازی مانند گاز های همراه و مشعل بیشتر نمایان می شود.
اتان پلاس طلای بی رنگ !
منظور از اتان پلاس ، گاز اتان و ترکیبات سنگین تر از اتان است که بخشی از گاز طبیعی، گازهای همراه یا گازهای مایع‌شده را تشکیل می‌دهد. گاز اتان یکی از خوراک های استراتژیک صنعت پتروشیمی کشور است و به عنوان خوراک بسیاری از واحدهای الفین، به اتیلن تبدیل می شود. شرکت هایی همچون جم، امیرکبیر، مارون و کاویان از جمله دارندگان واحدهای پتروشیمی با خوراک گاز اتان هستند. همگی واحدهای پتروشیمی دریافت کننده اتان در کشور، تولید کننده اتیلن و سپس محصولاتی در ادامه زنجیره اتیلن هستند.
از زنجیره های مهم اتیلن می توان به انواع پلی اتیلن، اتیلن اکساید و سپس اتیلن گلایکول اشاره کرد. همه محصولات نامبرده در تولید بسیاری از محصولات پلیمری کاربرد دارد و سهم ارزش افزوده و اشتغال بالایی در اقتصاد کشور را ایفا می کنند.

کارخانه گاز و گاز مایع ۱۷۰۰ مسجدسلیمان

در حالیکه از سالها پیش سیاست شرکت ملی نفت در راستای بازیابی گاز اتان قرار گرفت ، در سال ۱۳۸۷ خبر ساخت کارخانه گاز و گاز مایع (NGL1700) در منطقه هفت شهیدان مسجدسلیمان منتشر شد. در آن هنگام
خوراک کارخانه گاز و گاز مایع ۱۷۰۰ روزانه ۱۲۰ میلیون فوت مکعب سیال تولیدی مخزن نفتی کارون و ۶۰ میلیون فوت مکعب گازهای همراه میدان های حوزه مسجد سلیمان در نظر گرفته شد و پیش بینی شد حدود ۱۰ هزار بشکه در روز نفتای سنگین، ۱۲ هزار بشکه ترکیبات سنگین تر از اتان و ۱۵۶ میلیون فوت مکعب گاز شیرین سبک از فرآورش این گازها حاصل گردد. ضمن اینکه استفاده از توربین انبساطی برای تأمین سرمای مورد نیاز در جهت تفکیک گاز اتان و ترکیبات سنگین تر از آن در نظر گرفته شد.

مجتمع پتروپالایش بختیاری

در سال ۱۳۹۶ عضو هیئت مدیره شرکت ملی صنایع پتروشیمی از انجام مراحل آخر واگذاری ان جی ال ۱۷۰۰ به پتروشیمی مسجدسلیمان خبر داد. با یک ایده جدید و بجا، واحدNGL تبدیل به یک پالایشگاه گاز درون مجتمعی بزرگ شد که واحدهای بعدی را در درون خود تغذیه می کند. این مجتمع بزرگ، یک پتروپالایشگاه است.
در گزارش شماره ۱۵۹۰۴ مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی چنین آمده است:
مطابق آخرین تصمیمات اخذ شده، واحد NGL-1700 به پتروشیمی مسجدسلیمان واگذار شده است. شایان ذکر است که درحال حاضر این پروژه با عنوان پروژه پتروپالایشگاه بختیاری مسجدسلیمان دچار تغییراتی شده است. در این طرح، طبق توافقات بین وزارت نفت و پتروشیمی مسجدسلیمان، ظرفیت این واحد به ۱۷ میلیون مترمکعب در روز میتواند برسد و خوراک مورد نیاز این واحد پتروپالایش نیز باید از محل گازهای مشعل منطقه…تأمین شود.
در پاییز سال ۱۳۹۶ و با حضور معاون اول رئیس جمهور وقت، طرح احداث مجتمع پتروپالایش بختیاری در مسجدسلیمان کلنگ زنی شد ولی به مرحله اجرا نرسید.
در اردیبهشت ماه ۱۴۰۲ وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی گفت: بر اساس پیگیری‌های صورت گرفته و کمک ویژه معاون اوّل، مقرر شد مجموعه پتروپالایش بختیاری تأمین منابع و مطالعات آن کامل شود و در آینده نزدیک عملیات اجرایی آن آغاز شود؛ این طرح، طرح بسیار بزرگی است و بالغ بر ۴ میلیارد یورو منابع ارزی و ریالی نیاز دارد.
در دی ماه سال ۱۴۰۲ مدیرعامل هلدینگ صبا انرژی اجرای طرح را منوط به اخذ مجوز خوراک به میزان ۵۰۰ میلیون فوت مکعب در روز اعلام نمود که مجوز ۲۴۰ میلیون فوت مکعب آن با پیگیری های انجام شده، اخذ شده است. ضمن اینکه ۲۳۰ هکتار زمین هم آماده واگذاری می باشد.

سخن پایانی، اهمیت احداث پتروپالایشگاه در مسجدسلیمان

با همه رخدادهای ذکر شده، این منطقه هنوز چشم براه این اتفاق بزرگ است. مسجدسلیمان از بیکاری رنج می برد. شروع این طرح و به ثمر نشستن آن باعث ایجاد فرصت های شغلی متعدد بصورت مستقیم و غیر مستقیم می شود و گامی در راستای توسعه منطقه است. از طرفی با جمع آوری گازهای همراه نفت و تأمین خوراک، از هدررفت سرمایه های زیرزمینی جلوگیری می شود و باعث ایجاد ارزش افزوده و توسعه زنجیره ارزش می گردد.
در پایان ضمن تقدیر از پیگیری و تلاش همه کسانی که در جهت پیشبرد این طرح تلاش نموده اند، از نماینده محترم شهرستان درخواست می شود این طرح مهم را بعنوان موضوعی اولویت دار پیگیری نمایند تا با رفع چالش هایی مانند تأمین خوراک و منابع مالی ، به یاری خداوند شاهد به ثمر نشستن آن باشیم.
صنعت نفت و گاز در خاستگاهش مسجدسلیمان همچنان زنده است و با اجرای طرح هایی چون پتروپالایشگاه، پالایشگاه مقیاس کوچک و توسعه میدان نفتی، پویا تر خواهد شد. به امید آن روز …

دیدگاه نیوز را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید

امیر حیدری

سردبیر دیدگاه نیوز، بیش از 16 سال است که در زمینه های تخصصی طراحی، توسعه، بهینه سازی و سئوسازی وب فعالیت می کند. وی از سال ۱۳۸۷ فعالیت خبری خود را در حوزه اخبار تکنولوژی آغاز کرده و از سال ۱۳۹۳ در حوزه های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی شروع به فعالیت مستمر خبری کرده است. وی عضو هیئت مدیره شرکت رایسام نیز می باشد.