سردار اسعد بختیاری که بود؟ / ۱ آبان، سالروز شهادت سردار اسعد خان بختیاری

دیدگاه نیوز / علی قلی خان بختیاری در سال ۱۲۳۶ در شهر جونقان چهارمحال و بختیاری چشم به جهان گشود. ایشان از سران ایل بختیاری، فرمانده فاتحان تهران و از رجال با فرهنگ و برجسته ی دوران مشروطیت می باشد.
وی با فتح تهران به استبداد محمد علی شاه قاجار پایان داد. و زمینه ی انقلاب مشروطه را پایه ریزی نمود.
علی قلی خان فرزند سوم حسین قلی خان ایلخانی بود. او پس از ماجرای به توپ بستن مجلس توسط محمد علی شاه قاجار، و پس از کسب اجازه از مراجع تقلید و علمای آن دوره، ابتدا اصفهان و سپس تهران را فتح کرد. بعداز پیروزی انقلاب مشروطه به سمت وزارت داخله و وزارت جنگ منصوب گردید. از وقایع مهم در زمان حیات سیاسی علیقلی خان، اکتشاف نفت در مناطق جنوب و جنوب غرب فلات ایران، توسط کنسرسیوم دارسی، در استان خوزستان و چاه شماره یک مسجدسلیمان بود.

سردار اسعد بختیاری از چهره های معتبر و مشهور ایران زمین می باشد. که نقش بسیار مهمی در تحولات کشور به ویژه در دوران نهضت مشروطیت دارا بود. و بی شک ایشان یکی از مفاخر ملی این آب وخاک به شمار می رود.

علی قلی خان در یکی از با نفوذ ترین خانواده های ایل بزرگ بختیاری یعنی خاندان ایلخانی به دنیا آمد. پدر وی، حسین قلی خان به مدت ۳۰ سال حاکم بلامنازع ایل بختیاری بود. علی قلی پس از آموختن زبان عربی به تحصیل علوم خارجی از جمله زبان فرانسه پرداخت. پدرش، معلمی برای تعلیم وی استخدام نمود و در اندک مدتی علاوه بر زبان فارسی در زبان عربی ازجمله صرف و نحو، منطق، بیان و امثله استاد گردید.

سردار اسعد در سال ۱۲۵۵ شمسی با بی بی مهرجان ازدواج نمود و نتیجه ی این وصلت پسری بود که جعفرقلی نام گذاری گردید و بعدها سردار بهادر و پس از در گذشت علی قلی خان، به سردار اسعد سوم ملقب گشت.

در تاریخ ۲۲ خرداد ۱۲۶۱ ظل سلطان، ولیعهد ناصر الدین شاه که از قدرت ایلیاتی بختیاری ها واهمه داشت، حسین قلی خان و دو پسرش را برای شرکت در یک رژه نظامی دعوت نمود. پس از مراسم در چهل ستون از آن ها پذیرایی شد .در این پذیرایی، یک فنجان قهوه، آمیخته با زهر به حسین قلی خان داده شد.

سپس وی را روانه زندان ساختند که پس از دو روز در زندان در گذشت و همچنین اسفندیار خان و علی قلی خان به دستور ظل سلطان به زندان افتادند. پس از یک سال تحمل زندان به دستور اتابک از زندان آزاد شد و به فرماندهی سواران بختیاری منصوب شد. در این دوران وی با اوضاع سیاسی و اجتماعی تهران آشنا شد. رجال و افراد با نفوذ را شناسایی کرد و به سال ۱۲۷۲ هجری شمسی به منصب و نشان حمایل امیر تومانی نائل گردید.

سردار پس از سیاحت در کشورهای هندوستان و مصر به مکه مشرف گردید و سپس به پاریس عازم شد. ایشان به مدت دو سال در پایتخت ها و شهر های مهم اروپا زندگی کرد. شاید نخستین جرقه های فعالیت های سیاسی و اجتماعی وی در این دوران زده شد و در این مدت با فرهنگ و تمدن اروپایی آشنایی بیشتری پیدا کرد و در دانشگاه سوربن در رشته کارشناسی علوم سیاسی فارغ التحصیل گردید.

در هنگام اقامت در پاریس به مطالعه و ترجمه کتب فرانسه و انگلیسی همت گماشت. پس از به توپ بستن مجلس، با تجمع آزادی خواهان و مشروطه طلبان در اروپا، علی قلی خان به جرگه ی آنان پیوست.

ملک زاده در این باره می نویسد: ایرانیان مهاجر مقیم اروپا، سردار اسعد را تشویق به رفتن به ایران و رهبری قیام علیه شاه نمودند. چند نفر از آنها، از جمله شکرالله خان معتمد خاقان که بعدها لقب قوام الدوله یافت. به اتفاق سردار اسعد به ایران مراجعت کرد و در فتح تهران، با او همراه بود. مخبر السلطنه هدایت که در این ایام در اروپا بوده است. می نویسد: فرد شاخص میان ایرانیان، علی قلی خان سردار اسعد است. گاهی به منزل او می روم و غالباً اشخاص، سر سفره او حاضر می شوند.

مخبر السلطنه سپس می نویسد: که از او خواسته است تا به ایران رفته، رهبری نهضت را برعهده بگیرد اما او گله می کند که تنها است، مخبر السلطنه می گوید کار را یک نفر انجام می دهد، این تشویق های ایرانیان، باعث حرکت سردار اسعد می شود. 

سردار اسعد در بین خوانین بختیاری امتیازات ویژه ای داشت. در تاریخ بختیاری که شرح اختلافات و درگیری های داخلی را نگاشته است بندرت از او در دسته بندی های خانوادگی یاد شده است. سردار اسعد را می توان محور اتحاد در ایل بختیاری دانست.
در این باره سردار ظفر می نویسد: حاج علی قلی هیچ وقت مایل به جنگ نبود و صلح و برادری را بر هر چیزی مقدم می دانست.

وی در امور سیاسی نیز فردی توانا و منحصر به فرد بود. او این امتیاز ویژه را با حضور در دستگاه دولتی از زمان ناصر الدین شاه کسب کرده بود. همچنین تحصیلات عالیه و ارتباط با رجال بزرگ جهان باعث گردیده بود. که این سردار بزرگ و وطن پرست در امورات محوله و جاریه مملکت بسیار موفق و کارآمد باشد. سردار اسعد در آثار رجال معاصر دارای سیمای مثبت و روشنی است. عارف قزوینی او را دارای اخلاق حسنه ی اسلامی و اعتقادات راسخ دینی دانسته است.

در ادامه می افزاید: علاقه به علم و دانش و مطالعه کتب داخلی و خارجی، بخصوص مطالعه آثار مربوط به تاریخ و سیاست از ویژگی های اوست. من آن مرحوم را خوب می شناسم و در تمام مدت اقامت او در پاریس، هفته ای دو سه مرتبه او را می دیدم و غالباً صحبت ما از تاریخ بود زیرا که او به تاریخ و سیاست بسیار علاقه مند بود.قزوینی در این باره اشاره به تالیف کتاب تاریخ بختیاری به دستور او ترجمه کتاب های زیادی از زبان خارجه به زبان فارسی دارد.

ملک زاده می نویسد: حاج علی قلی خان سردار اسعد، که از خوانین روشن فکر بختیاری بود. دبستانی برای فرزندان ایل تاسیس نمود و معلمینی برای تدریس در آن مدرسه استخدام کرد و تعدادی از دانش آموزان این مدرسه را برای تحصیلات عالیه به اروپا فرستاد.

دکتر ملک زاده که خود مورخ واز رجال سرشناس مشروطیت بوده در کتاب (انقلاب مشروطیت ایران) در خصوص شخصیت سردار اسعد چنین می نگارد: سردار اسعد به اروپا مسافرت کرد و در پاریس ضمن تحصیل در یکی از دانشگاه های معتبر دنیا، دراین شهر که در آن زمان مهد تمدن، آزادی و اندیشه های تازه و نوین بود اقامت گزید.

در اندک مدتی جذب افکار مترقی و آزادی خواهانه اطرافیان خود شد چرا که از تجربه تلخی که در دوران استبدادی به خاطر داشت از صمیم قلب آرزو می کرد که روزی ایران از یوغ استبداد رها شده و بتواند به یک آزادی واقعی و عدالت اجتماعی دست یابد.

کسروی او را مردی دانش دوست و آگاه دل نامیده است. یحیی دولت آبادی نام او را جزء اولین مجلسی که از افراد علم دوست تشکیل شده بود می آورد.

پروفسور گارثویت نیز در مورد شخصیت بارز سردار اسعد چنین می نگارد: (بختیاری ها در سال های ۱۹۰۵-۱۹۱۱ در یک مسیر مهم وپر تشنج گام نهادند. و رهبری جنبش مشروطیت ایران را برعهده گرفتند)

پر واضح است که سردار اسعد می توانست نقش والا و برجسته ایی در جنبش مشروطیت ایفا کند. سردار اسعد که در کابینه اول مشروطه وزیر داخله بود در آن شرایط بحرانی به شایستگی کشور را اداره نمود. مجلس شورای ملی در دوران مشروطه به پاس خدمات ارزنده ی سردار اسعد به کشور از ایشان تجلیل ولوح سپاس ویژه ایی به وی اهدا نمودند. اما بعدها به دلیل بروز اختلافات فراوان میان مشروطه خواهان ظهور چهره های جدید و دخالت بیگانگان و اجانب، سردار اسعد بختیاری ها به تدریج از حکومت مشروطه کنار گذاشته شدند.

علی قلی خان سردار اسعد سرانجام در روز سه شنبه ۱ آبان ۱۲۹۶ هجری شمسی در تهران وبه طرز مشکوکی در گذشت. از طرف دولت با تشریفات رسمی و احترام نظامی در حالی که تابوتش بر روی توپ حمل می شد با احترام خاصی و با حضور هزاران تن از مردم تهران تشیع شد و به مقبره خانوادگیش واقع در تخت فولاد اصفهان منتقل و به خاک سپرده شد روحش شاد و یادش گرامی باد.

دیدگاه نیوز را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید

امیر حیدری

سردبیر خبر روز، بیش از 16 سال است که در زمینه های تخصصی طراحی، توسعه، بهینه سازی و سئوسازی وب فعالیت می کند. وی از سال ۱۳۸۷ فعالیت خبری خود را در حوزه اخبار تکنولوژی آغاز کرده و از سال ۱۳۹۳ در حوزه های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی شروع به فعالیت مستمر خبری کرده است. وی عضو هیئت مدیره شرکت رایسام نیز می باشد.