ایرانگردی با خبر روز، قسمت ۴: زیگورات چغازنبیل

دیدگاه نیوز / زیگورات چغازنبیل یک نیایشگاه تاریخی است که توسط پادشاه بزرگ ایلام باستان ساخته شده است. این بنا مربوط به سال ۱۹۳۳میلادی است که توسط براون کشف شد. سپس به عنوان اولین آثار ملی ایران در فهرست جهانی یونسکو ثبت گردید. موقعیت جغرافیایی زیگورات چغازنبیل در نزدیکی شهر شوش است که می‌توان از طریق جاده شوش به اهواز به آن دسترسی پیدا کرد. این روزها تعداد زیادی تور داخلی برای مشاهده این بنا تاریخی به این منطقه سفر می کنند تا زیبایی پلان زیگورات چغازنبیل را از نزدیک ببیند. در صورتی که دوست دارید اطلاعات بیشتری در مورد این آثار باستانی به دست آورید با ما در این مقاله همراه باشید. 

زیگورات چغازنبیل کجاست؟

همان طور که گفتیم پلان زیگورات چغازنبیل در شهر شوش واقع شده است. حالا شهر شوش کجاست؟ شهر شوش در ۲۴ کیلومتری جنوب غربی دزفول و ۱۱۵ کیلومتری شمال غربی اهواز قرار دارد. اگر شما در آزاد راه شوش به اهواز قرار بگیرید پس از طی کردن ۱۵ کیلومتر، سمت چپ تابلو هفت ‌تپه و چغازنبیل شوش را مشاهده می کنید. با پیمودن این جاده و پس از عبور از هفت تپه به چغازنبیل خواهید رسید. اگر با سه راهی خاصی رو به رو شدید که برای شما نامشخص بود حتما از اهالی منطقه در مورد آن سوال بپرسید. 

تاریخچه زیگورات چغازنبیل

زیگورات در ابتدا به عنوان مرکز شهر دور_اونتاش شناخته می شد که بخاطر جنگ آشور بانی پال با هومبال هالتاش آخرین شاه ایلام، ویران شد. ایلامی ها این آثار را برای پرستشگاه خدایان خود در نظر گرفته بودند. این بنا به صورت مربعی ساخته شده و دارای ۱۰۵ متر طول بوده و عرض و ارتفاع آن نیز به اندازه ۵۲ متر  میرسد و توسط اونتش_نپیریشه شاه ایلام در قرن سیزدهم قبل از میلاد ساخته شد. این بنا دارای پنج طبقه است که در آن زمان طبقه آخر، معبد ایتشوشیناک در نظر گرفته شده بود. مردم آن زمان بر این عقیده بودند خدای ایلامی حافظ شهر شوش، پایتخت ایلامیان است و این خدا از طریق این معبد به آسمان می‌رود و سپس به زمین باز می گردد. چغازنبیل به معنی معبدی بر روی تپه است. این کلمه از دو واژه چغا به زبان لری یعنی تپه و زنبیل به معنی سبد است. واژه سبد به معبد بر می گردد که مانند یک سبد به صورت وارونه ساخته شده است. هم اکنون چغازنبیل بین منطقه عرب و لر نشین ها قرار گرفته است. اما در گذشته های دور در این منطقه لرهای بختیاری زندگی می کردند. به همین خاطر، این کلمه هم به زبان لری برای این معبد انتخاب شده است. 

بخش های مختلف زیگورات

همانطور که در تصاویر این بنا مشاهده می کنید ، چغازنبیل به صورت چهار گوش درست شده و هر کدام از جهات آن در راستای یکی از چهار جهت جغرافیایی قرار گرفته است. این نشان دهنده این است که مردمان آن زمان به خوبی جهت های جغرافیایی را می شناختند. سمت شمال غربی این معبد، سه معبد دیگر وجود دارد که با نام های معبد ایشمکرب، اوبان و الهه کیریرشا نام گذاری شده اند. هر کدام از این معابد به صورت جداگانه دارای حیاط، نیایشگاه و اتاق انبار هستند. این معابد از خشت خام ساخته شده و قسمت هایی از آن آجرکاری هم دارد.
در قسمت‌های مختلف این بنا آبراه‌هایی وجود دارد که بخاطر حفاظت بنا از باران ها و سیل های خوزستان ساخته شدند. دورتادور بنای زیگورات سنگ فرش شده است. نکته جالب این سنگ فرش ها آن است که روی آنها جای پا بچه مشاهده می شود. اما دلیل این رد پا هنوز نامشخص است.
یکی از شگفتی‌های این آثار وجود یک ساعت خورشیدی بزرگ داخل محوطه آن می باشد که با جا به جا شدن خورشید در ساعات مختلف روز میتوانستند به کمک آن از زمان مطلع شوند.
رودخانه دز که از نزدیکی چغازنبیل می‌گذرد، به دلیل دارا بودن سطح آب پایین تری که نسبت به سطح دشت اطراف داشته است امکان استفاده از آب آن برای ساکنین این محدوده میسر نبوده است. در این زمان شاه ایلام یکی از کارهای شگفتی که آن دوران انجام داد، آبرسانی به این منطقه بود. کانال‌هایی به طول ۴۵ کیلومتر تا بستر آب رودخانه ایجاد کرد تا به چغازنبیل برسد. بعد از این که به چغازنبیل ‌رسید به دلیل گل آلود بودن، آب رسیده قابل استفاده نبود. به همین دلیل حوضچه های بزرگ و کوچکی در اطراف چغازنبیل شکل گرفت تا آب در آن ته نشین شود و توسط قوانین منسوب به فیثاغورث آب رودخانه را تسویه می‌کردند. مطمئنا تصفیه خانه های اطراف چغازنبیل  قدیمی ترین تصفیه‌ خانه‌های تاریخ ایران هستند.
اگر علاقه مند باشید این شگفتی های پلان زیگورات چغازنبیل را از نزدیک ببینید، پیشنهاد میکنیم که حتما از طریق یک تور داخلی به این منطقه سفر کنید و از جاذبه های گردشگری و تاریخی این منطقه دیدن کنید. 

کتیبه های زیگورات چغازنبیل

اگر روی دیوارهای آجری این آثار باستانی نگاهی بیندازید، خط هایی را مشاهده خواهید کرد که به زبان ایلامی نوشته شده و همگی مفهوم یکسانی را بیان می کنند. این معبد بر پایه تفکر ستایش خداوند آن دوران در وسط شهر ساخته شد و کتیبه هایی که بر روی دیوار این معبد وجود دارد نشان دهنده این است که شهر دوراونتاشی و زیگورات چغازنبیل قبل از این که به طور کامل ساخته و تکمیل شود، توسط پادشاه آشور ویران شده است. اطراف  زیگورات سه بنای کوچک آجری به صورت دایره ای شکل ساخته شده که حالا تنها یکی از این سه بنا باقی مانده است. این سه بنا به احتمال زیاد برای رصدخانه خورشیدی یا در دست داشتن تقویم ساخته شده تا به واسطه آنها فصل ‌های مختلف سال را مشخص کنند. اگر به آجرهای به کار برده شده در این رصد خانه دقت کنید مطمئناً پی می برید که برای همین کار ساخته شده اند چرا که دارای شکل های هشت ضلعی هستند و روی یک رجز این آجرها متنی به زبان ایلامی نوشته شده است. معنی کلمات متن سیان کوک، شونشووایرپی و دیدگاه چشم‌ انداز است که در دو کلمه اول مفهوم نامشخصی دارد اما کلمه آخر به احتمال زیاد مفهوم رصدخانه را می رساند. 

عکس چغازنبیل

با مشاهده عکس های زیگورات چغازنبیل که در ادامه برای شما عزیزان در نظر گرفته ایم می توانید زیبایی و شگفتی این بنا را بیشتر درک می کنید. 

کلام آخر
مطمئناً خیلی ها از وجود چنین بنایی در ایران بی خبر هستند، امیدواریم ما در این مقاله توانسته باشیم شما را با یکی از شگفت انگیز ترین بناهای تاریخ ایران آشنا کرده باشیم. در صورت تمایل می توانید با تور داخلی برای دیدن پلان زیگورات چغازنبیل به این منطقه سفر کرده و عجایب این بنا را از نزدیک مشاهده کنید.

دیدگاه نیوز را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید

امیر حیدری

سردبیر خبر روز، بیش از 16 سال است که در زمینه های تخصصی طراحی، توسعه، بهینه سازی و سئوسازی وب فعالیت می کند. وی از سال ۱۳۸۷ فعالیت خبری خود را در حوزه اخبار تکنولوژی آغاز کرده و از سال ۱۳۹۳ در حوزه های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی شروع به فعالیت مستمر خبری کرده است. وی عضو هیئت مدیره شرکت رایسام نیز می باشد.