ضرورت به‌کارگیری هوش مصنوعی برای تسلط در تحقیق و توسعه 

به گزارش خبرنگار علمی دیدگاه نیوز، مجید نیلی احمدآبادی در آیین اختتامیه سی و سومین جشنواره پژوهش و فناوری دانشگاه تهران که امروز دوشنبه در تالار علامه امینی این دانشگاه برگزار شد، درباره هوش مصنوعی بر اساس مدل داده‌محور گفت: هر گونه برنامه‌ریزی برای پیشرفت، شناخت وضع موجود ضروری است. خوشبختانه توجه جدی به هوش مصنوعی در کشور، از بالاترین لایه‌های حکمرانی تا سطح عموم مردم، به‌وضوح مشاهده می‌شود. تصمیم‌گیری‌ها در این خصوص باید مبتنی بر داده و با تدبیر درست صورت گیرد.

وی با طرح پرسشی که در عصر هوش مصنوعی، پژوهش، فناوری و نوآوری چه تغییری خواهد کرد و ما در مختصات دانشگاه تهران چه کارهایی اقداماتی را می‌توانیم دنبال کنیم، گفت: مدل‌هایی که ما از دنیای اطراف خود در ذهنمان می‌سازیم با هر آنچه که در بیرون از ماست با این مدل ذهنی تعامل می‌کنیم و هر چه مدل ذهنی قوی‌تر و دقیق‌تری نسبت به یک پدیده داشته باشیم، چهار عمل اصلی را بهتر انجام می‌دهیم.

نیلی در تشریح این چهار عمل اصلی گفت که این عوامل عبارتند از اینکه وقوع یک پدیده را متوجه شویم، بتوانیم وقوع پدیده‌ها را پیش‌بینی کنیم، علت وقوع پدیده‌ها را بفهمیم و برای آن برنامه‌ریزی کنیم؛ بشر از آغاز تاریخ تاکنون در حال انجام این چهار عمل اصلی است و با ساختن مدل‌های ذهنی پیش می‌رود.

این استاد دانشگاه گفت: مدل ذهنی بهتر می‌تواند مطالب را به دیگران منتقل و استفاده کند و اما تحول بسیار جدی در زندگی بشر این بود که ریاضیات را اختراع کرد و توانست با ریاضیات مدل‌های دقیق از یک سری پدیده‌ها را ایجاد کند. ریاضیات توانست مدل‌های بسیار دقیقی از پدیده‌هایی که امروز به نظر ما ساده هستند، خلق کند و با استفاده از این مدل‌های ریاضی، ذهن خود را به بیرون از مغز فیزیکی و به سمت قلم و کاغذ گسترش دهد و به شکل ساختارهای ریاضی بسازد.

نیلی افزود: اما این مدل ریاضی، همه مسائل بشر را نتوانست حل کند به دلیل اینکه درباره بسیاری از پدیده‌هایی که با آنها کلنجار رفته‌ایم، نیاز به شناخت داریم چون پیچیده هستند و از سوی دیگر، قوانین حاکم بر مغز را نیز نمی‌دانیم بنابراین در برخی از پدیده‌ها هنوز متکی به مدل ذهنی هستیم و ریاضیات و مدل‌های ریاضی، نقش ضعیف‌تری نسبت به برخی از حوزه‌های دیگر داشتند. به عنوان مثال نقشی که ریاضیات در مدل‌سازی حرکت الکترومغناطیس و خیلی از چیزهای دیگر داشت به آن شدت در جامعه‌شناسی یا روانشناسی هنوز نتوانسته ایفا کند.

وی ادامه داد: اما قدم بعدی این بود که ساختن سیستم‌های حسگری مختلف و با استفاده از آن مدل‌های ریاضی شبیه‌سازهای عددی درست کردیم که وقتی با ریاضیات محیط از یک حدی پیچیده‌تر می‌شود نمی‌توانیم جدل کنیم و با شبیه‌سازی‌های عددی و اتصال دادن شبیه‌سازهای عددی به دنیای واقعی می‌توان آن چهار اصل را با ترکیبی از مدل ذهنی، مدل ریاضی و شبیه‌ساز انجام داد اما تا الان همه این‌ها از طریق مدل ذهنی به دانش و اطلاعات ساختاریافته وصل می‌شدند و توانستیم با ایجاد یک سری مدل داده‌محور در هوش مصنوعی، مدل‌های محاسباتی بسازیم.

استاد دانشکده برق و کامپیوتر دانشگاه تهران معتقد است تحول جدی این بود که ما توانستیم در هوش مصنوعی، به زبان آدمی با ماشین حرف بزنیم و به شکل زبانی با پدیده‌ها تعامل کنیم؛ در بسیاری از پدیده‌های اجتماعی، اقتصادی ‌و روانشناسی، مدل مشاهده و تعامل ما مدل زبان ‌و تصویر است و ما پیشتر، نمی‌توانستیم این کارها را با مدل‌های هوش مصنوعی انجام بدهیم.

نیلی ضمن تشریح برخی ویژگی‌های هوش مصنوعی ‌گفت: ویژگی مهم هوش مصنوعی این است که تحول‌ساز بوده و صرفا تغییرساز نیست و اینکه هوش مصنوعی جدید زبان‌محور، پدیده‌های انسان‌محور پژوه را متحول می‌کند.

در این آیین از چهار پژوهشگر پیشکسوت نمونه، ۹ پژوهشگر برجسته، ۶ پژوهشگر جوان نمونه، ۱۲ پژوهشگر نمونه، ۱۰ مجری برتر ارتباط با صنعت و جامعه، هفت رساله نمونه در مقطع دکتری، هفت پایان‌نامه نمونه در مقطع کارشناسی ارشد و ۱۴ فناور برگزیده تجلیل شد.