تبدیل معادن سنگ به قبرستان ماشین‌آلات قراضه/ تجارت سنگ تزئینی به ۱.۵ میلیارد دلار می‌رسد؟

به گزارش دیدگاه نیوز، اخیراً نمایشگاه‌ سنگ‌های تزئینی و ساختمانی در شهر محلات برگزار شد. در آیین گشایش این نمایشگاه سیف‌ا… امیری، مدیرکل دفتر صنایع معدنی وزارت صمت، از هدفگذاری وزارتخانه برای افزایش ارزش صادرات سنگ به ۱٫۵میلیارد دلار خبر داد. اما آیا رسیدن به این هدف در روزهایی که معادن سنگ به قبرستان ماشین‌آلات سنگین قراضه شده‌اند، دست‌یافتنی است؟

بر اساس اعلام فعالان صنعت سنگ، در حال حاضر رقم صادرات سنگ در محدوده ۱۵۰میلیون دلار قرار دارد؛ یعنی ۰٫۱ هدف تعیین‌شده. تجربه این جهش در ارزش صادرات و دستیابی به این چشم‌انداز جذاب در بازار رقابتی سنگ تزیینی مستلزم افزایش تولید و تامین نیاز داخل و کاهش موانع برآمده از اعمال تحریم‌ها بر سر راه صدور انواع کالا از جمله سنگ است.

پیش‌گرفتن ترکیه از ایران در بازار سنگ

سیامک حاج سیدجوادی در گفتگو با دیدگاه نیوز گفت: ارزش صادرات سنگ ایران در سال ۲۰۲۱ میلادی حدود ۱۵۰ میلیون دلار بود. این رقم مربوط به صدور سنگ خام است که به صورت بلوک صادر شده است. در همان سال نزدیک به ۱۰۰ میلیون دلار هم به صورت سنگ بریده صادر شد. در سال ۲۰۲۱ تبادل تجاری سنگ در کل دنیا ۲۲ میلیارد دلار و در سال پیش از آن (۲۰۲۰) نزدیک به ۱۹میلیارد دلار بود. همچنین در همین بازه زمانی ارزش صادرات ترکیه در جایگاه اصلی‌ترین رقیب ایران از یک میلیارد و۷۰۰ میلیون‌ دلار در سال ۲۰۲۰ به دو میلیارد و ۲۵۰ میلیون دلار در سال ۲۰۲۱ رسید.

او در ادامه آماری از تولید ایران و جهان ارائه کرد و توضیح داد: در سال ۲۰۲۱ تولید کل سنگ دنیا ۱۵۵ میلیون تن بود، این رقم در همان سال در ترکیه به ۱۳میلیون تن و در ایران به هشت میلیون تن رسید؛ باید توجه داشت که ظرفیت تولید سنگ تزئینی در ایران ۳۰ میلیون تن در سال است و ایران از این ظرفیت را دارد که برابر با یک پنجم تولید کنونی جهان تولید داشته باشد، اما در حال حاضر با کاهش تولید هم رو به رو هستیم، رقم تولید ما در سال ۲۰۱۷، ۱۲میلیون تن بود و این یعنی کاهش چهار میلیون تنی در سال گذشته میلادی در مقایسه با سال یادشده.

فعالیت معادن با یک‌سوم ظرفیت

وی دلیل کاهش چهار میلیون تنی تولید را در چهار سال منتهی به سال ۲۰۲۱ این گونه تشریح کرد: وزارت صمت تاکنون برای ۲۲۰۰ معدن پروانه استخراج صادر کرده است، اما اکنون نزدیک به ۸۰۰ معدن فعال در ایران وجود دارد. پنج سال پیش تعداد معادن فعال، ۱۱۰۰ معدن بود. در حال حاضر صنعت سنگ ایران با یک سوم ظرفیتش کار می‌کند و دوسوم معادن سنگ ایران تعطیل هستند. در پنج سال گذشته نیز ۳۰۰ معدن تعطیل شده‌اند.

حاج‌سیدجوادی افزود: کمبود ماشین‌آلات سنگین در حال حاضر اصلی‌ترین و مهم‌ترین عامل تعطیلی معادن و کاهش تولید است. امروز معادن تبدیل به قبرستان ماشین‌های سنگین قراضه شده است. خرید ماشین خارجی نظیر لودر و بیل مکانیکی و تعمیر، نگهداری و تامین لوازم یدکی آنها هزینه سنگینی را بر معدن‌دار تحمیل می‌کند و این گرانی برآمده از موانعی است که نهادهای دولتی بر سر راه ورود ماشین‌های سنگین به کشور ایجاد کرده‌اند.

هپکو نیاز معدن‌کاران سنگ را تأمین می‌کند

این فعال بخش خصوصی اضافه کرد: هپکو در جایگاه تولیدکننده داخلی ماشین‌های یادشده نه از نظر شمار تولیدات و نه از نظر قیمت با شرایط معدن‌دار ایرانی هماهنگ نیست. همه این‌ها اسباب بالا رفتن هزینه تمام‌شده برای معدندار شده‌اند و در همین شرایط وزارت صمت حقوق دولتی را برای همه معدنداران به طور یکسان افزایش می‌دهد.

حاج‌سیدجوادی در ادامه به ارتباط مصرف داخل و صادرات سنگ ایران پرداخت و در این باره توضیح داد: سرانه مصرف سنگ ایران بالاتر از تمام دنیاست. ایرانی‌ها سالانه هفت میلیون تا ۱۰ میلیون تن سنگ تزئینی مصرف می‌کنند و با میانگین مصرف هفت میلیون تن در سال و تولید هشت میلیون تن، تنها یک ‌میلیون تن سنگ به صادرات اختصاص می‌یابد که حجم صادرات ایران هم به همین مقدار است.

او یادآور شد: در مقابل ما ترکیه قرار دارد که سالانه یک میلیون تن مصرف می‌کند و با ۱۳میلیون تن تولید در ۲۰۲۱ می‌تواند ۱۲میلیون تن را به صادرات اختصاص دهد که از این میزان نیمی را به صورت بلوک و نیمی دیگر را فرآوری شده صادر کرده است. از آنجایی که در فرآوری سنگ نیمی از آن تولید زائد به شمار می‌آید و از سنگ جدا می‌شود، سهم ترکیه از بریده را می‌توان ۳٫۵ میلیون تن برآورد کرد.

ایران می‌تواند جای ترکیه را بگیرد؟

حاج سیدجوادی تصریح کرد: ترکیه پس از ۲۵ سال به این حجم از صادرات رسیده و اگر هدف ایران هم توسعه صادرات است برای این کار باید در یک برنامه استراتژیک بلندمدت حجم تولید را از هشت میلیون تن به ۳۳ میلیون رشد دهد تا بتواند جایگاهی را که اکنون ترکیه در صادرات سنگ دارد در اختیار بگیرد. البته ایران با برخورداری از بیش از ۲۰۰۰ معدن و ظرفیت تولید ۳۰ میلیون تن در سال ظرفیت دستیابی به این جایگاه را دارد.

ا. در تشریح مشکلات پیش روی صادرات سنگ نیز تأکید کرد: برجسته‌ترین مشکلی پیش رو در زمینه افزایش صادرات، تحریم‌ها و مشکلات برآمده از آن در انتقال پول است. امروز سنگ ایران تنها به کشورهای همسایه صادر می‌شود و البته به چین که ما با آن مشکلی در انتقال ارز نداریم، اما اگر قرار باشد مقاصد صادراتی به کشورهایی چون فرانسه، آلمان، سوییس، کره جنوبی، بلژیک و از این قبیل توسعه پیدا کند، مشکل انتقال ارز را نمی‌توان نادیده گرفت.

برای مطالعه بیشتر خبر رد پای دلالان عراقی در بازار سنگ ایران را بخوانید.