کشف نانوایی ۳ هزار ساله ای که هنوز پوشیده از آرد است/ عکس

باستان‌شناسان بعد از مواجهه با لایه‌ای از یک غبار خاکستری در بقایای حفاری‌شدۀ سایت باستانی مِتسامور، ابتدا تصور کردند این ماده فقط خاکستر است. این لایه در سرتاسر ویرانه‌های ساختمان بزرگی با کوره‌های متعدد به صورت پراکنده یافت شد.

محققان پس از آزمایش به این نتیجه رسیدند این ماده در واقع آرد باستانی است. آرد ماده‌ای است که در سایت‌های باستان‌شناسی به ندرت یافت می‌شود، اما در این سایت به اندازۀ چند گونی آرد پیدا شده است!

این یافتۀ عجیب به باستان‌شناسان کمک کرد قدمت این سازه‌ی ویران‌شده و کارکرد آن را تخمین بزنند. این ویرانه در واقع بقایای یک نانوایی بسیار بزرگ است که ۳۰۰۰ سال قبل فعال بوده است. از این سازه بزرگ از اواخر قرن یازدهم قبل از میلاد تا آغاز قرن نهم قبل از میلاد استفاده شده است.

کاربرد آن در آغاز ظاهرا یک ساختمان عمومی بوده، اما بعد‌ها کوره‌هایی به آن اضافه شده و به عنوان مکانی که در آن، مردم برای پختن نان از آرد سفید استفاده می‌کردند، نقش اقتصادی ایفا کرده است. در نهایت، این سازه در اثر آتش‌سوزی از بین رفته است.

(نمایی از بقایای نانوایی؛ مقداری از آرد در قسمت پایین سمت راست سازه دیده می‌شود).

هنوز کل این ساختمان حفاری نشده است و احتمالاً هنوز راز‌های بیشتری دارد که باستان‌شناسان باید آن‌ها را کشف کنند. این سازه در بخشی از یک سایت باستان‌شناسی مِتسامور معروف به «شهر پایین» قرار دارد. شهر پایین، بیرون از شبکه‌ی اصلی استحکامات سایت قرار دارد.

مِتسامور در ۲۰ مایلی جنوب‌غربی ایروان، پایتخت ارمنستان و نزدیک مرز ترکیه است. این شهر به طور مستمر از هزاره چهارم قبل از میلاد تا قرن هفدهم دارای سکنه بوده است. ساکنان باستانی سایت، همچنان برای باستان‌شناسان اسرارآمیز هستند، چون اطلاعات زیادی از آن‌ها موجود نیست جز اینکه آن‌ها هیچ زبان نوشتاری نداشتند. حفاری‌های قدیمی‌ترین بخش متسامور منجر به کشف حدود ۱۰۰ گور شده است.

(در نمای نزدیک، مقداری آرد سفید غبارآلود به صورت پراکنده در خرابه دیده می‌شود)

بسیاری از این گور‌ها خالی بودند و در مقطعی از زمان در معرض غارت قرار گرفته بودند، اما گور دست‌نخورده‌ی یک زوج نیز پیدا شد که حاوی چندین آویزه‌ی طلایی و حدود ۱۰۰ مهره جواهرات بود.

متسامور بین قرن یازدهم و نهم ق. م به یک دژ بزرگتر گسترش یافت که هفت پرستشگاه آن را احاطه می‌کرد؛ در حدود همان دوره‌ای که از نانوایی استفاده می‌شد. این شهر به مرکز اقتصادی، فرهنگی و سیاسی منطقه تبدیل شد و در نهایت، در قرن هشتم ق. م فتح شد و به بخشی از پادشاهی اورارتو تبدیل شد.

حفاری‌های متسامور سال ۱۹۶۵ آغاز شد و همچنان ادامه دارد. حفاری‌های مشترک لهستان-ارمنستان سال ۲۰۱۳ آغاز شدند.