نوسانات نرخ روبل روسیه، نگاهی به ریشه‌ها و چشم‌انداز

به گزارش روز شنبه دیدگاه نیوز، برخی مقامات نیز همچون وزیران دارایی و صنعت روسیه، افزایش نرخ کنونی روبل را به نفع صادرکنندگان در شرایط تحریم و مولفه‌ای مثبت در اقتصاد توصیف کرده‌اند.

ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه روز پنجشنبه هشتم آذرماه در کنفرانس مطبوعاتی در آستانه پایتخت قزاقستان در پاسخ به پرسشی در این باره گفت: نوسانات نرخ روبل علاوه بر فرآیندهای تورمی با عوامل بسیاری از جمله سازوکار پرداخت در بودجه و قیمت نفت مرتبط است.
پوتین افزود: بسیاری از عوامل (تأثیرگذار در نوسانات اخیر روبل)، ماهیت فصلی دارند.

مقام روس: نرخ روبل به جایگاه اصلی خود بازخواهد گشت
وزیر توسعه اقتصادی روسیه نیز روز جمعه نهم آذرماه ۱۴۰۳ به خبرنگاران گفت:‌ نوسانات نرخ روبل در هفته جاری، ناشی از عواملی همچون سفته بازی است، در حالی که تراز تجاری روسیه قوی است و دولت و بانک مرکزی در حال تلاش برای اتخاذ تصمیمات لازم هستند.
ماکسیم رشتنیکوف افزود: پس از توقف جو روانی در بازار ارز، نرخ مبادله روبل به نرخ‌های اساسی خود بازخواهد گشت.
وی اظهار داشت: هم‌اینک شرکت‌های صادرکننده روسیه در حال فعالیت باثبات خود هستند و واردات نیز در حال بهبود است، تسویه حساب‌ها در حال انجام است و از این رو، تراز تجاری کشور، قوی است.
وزیر توسعه اقتصادی روسیه در عین حال اظهار داشت: نوسانات بازار مالی به دلیل عدم معامله دلار و یورو در بورس افزایش یافته است. در عین حال، در غیاب معاملات بورس، نوسانات در بازار مالی تا حدودی افزایش یافته و دریافت‌ اضافه بر نیاز ارز یا افزایش تقاضا برای آن ممکن است در شرایط کنونی منجر به نوسانات قابل توجهی در نرخ ارز شود، به ویژه آنکه، خرید ارز (از سوی دولت) بر اساس قانون بودجه تا پایان سال ۲۰۲۴ به حالت تعلیق درآمده است.
رشتنیکوف یادآور شد: بانک مرکزی روسیه در حال حاضر اقداماتی را برای کاهش دامنه جهش‌ها در نرخ روبل انجام می دهد. روز چهارشنبه، رگولاتوری تصمیم گرفت خرید ارز بر اساس قانون بودجه را به منظور کاهش نوسانات بازارهای مالی تا پایان سال ۲۰۲۴متوقف کند. خرید ارز معوق در طول سال ۲۰۲۵ انجام خواهد شد. در این شرایط، رگولاتوری به فروش ارز در بازار داخلی ادامه خواهد داد.

تحلیلگر روس: یک بازی خطرناک در حال انجام است
در این پیوند، اولگا ساموفالووا در تحلیلی با عنوان “یک بازی خطرناک حول روبل روسیه در حال انجام است” در خبرگزاری دولتی ریانووستی نوشت: این هفته دلار به ۱۱۱ روبل رسید و یورو به بالای ۱۱۵ رسید. کمی پیشتر و در بهار ۲۰۲۲ یعنی ۱۲۰ روبل در هر دلار رسید اما در آن زمان، مقامات کاهش ارزش روبل را متوقف کردند.
وی معتقد است: به احتمال زیاد، نرخ ارز سه رقمی روبل اکنون واقعیت جدیدی است که به اقتصاد روسیه کمک می کند تا با حملات جدید غرب مقابله کند.
این تحلیلگر روس افزود: روبل در اوایل آگوست ۲۰۲۴ شروع به تضعیف کرد و در کمتر از چهار ماه، نرخ ارز تقریباً یک چهارم کاهش یافت.
وی ادامه داد: کاهش شدید این هفته نتیجه تحریم‌های آمریکا علیه گازپروم بانک بود که از طریق آن پرداخت‌های گاز روسیه از سوی تامین‌کنندگان اروپایی انجام می‌شود. به علاوه، محدودیت های ایالات متحده علیه سایر بانک های روسی، سایر دریافت های پرداخت صادرات به روسیه را نیز پیچیده کرده است. به این ترتیب ارز صادراتی کمتری به کشور سرازیر شد و یافتن راهی برای دور زدن تحریم های جدید زمان می برد.
ساموفالووا در ادامه نوشت: از سوی دیگر تقاضا برای واردات نیز رو به افزایش است و واردکنندگان نیز بیش از پیش ارز خارجی را صرف خرید کالا می کنند. تقاضا نه تنها به این دلیل که جمعیت در حال خرید هدایا و آماده شدن برای سال نو هستند، در حال رشد است. تا پایان سال ۲۰۲۴، هزینه‌های بودجه به طور سنتی افزایش می‌یابد، زیرا حساب مالی بسیاری از پروژه‌ها و معاملاتی که برای آنها پول تخصیص داده شده است، بسته می‌شود.
وی ادامه داد: در این شرایط، ارز کمتری وارد می شود، تمام ارز موجود در کشور برای خرید واردات به خارج از کشور می رود و مقدار زیادی روبل در داخل کشور باقی می ماند. اینگونه است که عملیات صادرات و واردات باعث تضعیف روبل می شود.
در ادامه این تحلیل آمده است: در سال‌های ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳، زمانی که روبل، ظرفیت‌های خود برای مقابله با نوسانات را نشان داد، وضعیت واردات و صادرات متفاوت بود. سپس درآمدهای صادراتی نیز به دلیل تحریم ها کاهش یافت، اما واردات بیش از پیش شکست خورد. در نتیجه، ارز ورودی به کشور ختم شد: چیزی برای خرج کردن آن وجود نداشت. به تدریج، جریان های تجاری از غرب به شرق هدایت شد – و عملیات صادرات و واردات ایجاد شد.

روبل قوی، روبل ضعیف
این تحلیلگر روس نوشت: در آن مقطع زمانی، روبل از فرمان فروش اجباری ۸۰ درصد از درآمد ارز خارجی صادرکنندگان حمایت کرد و از این رو، ارز همیشه در کشور وجود داشت. با این حال، از تابستان سال ۲۰۲۴، مقامات به تدریج شروع به کاهش آستانه کردند و از اکتبر فروش اجباری ارز صادرکنندگان تنها ۲۵ درصد بوده است. اکنون صادرکنندگان درآمدهای ارزی کمتری به بازار می فروشند، به علاوه تحریم ها مانع از برداشت پول آنها می شود که این امر، یک ضربه مضاعف به نرخ مبادله روبل است.
تحلیلگر رسانه دولتی روسیه در ادامه این تحلیل آورده است: کاهش الزامات برای صادرکنندگان ممکن است نشان دهد که اکنون زمانی است که برای دولت سودآورتر است که روبل ضعیف به جای قوی داشته باشد.
ساموفالووا معتقد است: در دو سال گذشته، ایجاد واردات برای تامین کالاهای وارداتی هم برای مردم و هم برای تجارت اهمیت زیادی داشت. یک شبه، بسیاری از شرکت‌های غربی بازار ما را رها کردند و نیاز فوری به حل مشکل کمبود وجود داشت – از لباس‌ها و کفش‌های معمولی گرفته تا قطعات و قطعات برای انواع صنایع؛ در آن شرایط، روبل قوی کمک زیادی کرد.
این تحلیلگر اقتصادی معتقد است:‌ روبل ضعیف نیز می تواند به اقتصاد روسیه کمک کند.
وی در ادامه به اظهارات وزیر دارایی روسیه استناد کرد که گفته است: یک روبل ضعیف می تواند از صادرکنندگان در شرایط سخت حمایت کند، زمانی که هم تحریم ها و هم کاهش قیمت نفت فشار وارد می کنند. علاوه بر این، روبل ضعیف برای بودجه مفید است، زیرا درآمد اضافی برای آن به ارمغان می آورد.
در ادامه این مطلب آمده است: کاهش نرخ مبادله روبل/دلار تنها به میزان پنج روبل می تواند سالانه ۵۰۰ تا ۷۰۰ میلیارد روبل اضافی برای بودجه دولت به همراه داشته باشد. بنابراین، افزایش ۲۰ روبلی نرخ دلار می تواند بودجه دولت را ۲.۸ تریلیون روبل در سال افزایش یابد.

روسیه باید برای بدترین اقدامات خصمانه غرب آماده باشد
ساموفالووا در ادامه با اشاره به تحریم گازپروم بانک نوشت: ایالات متحده حمله دیگری را به درآمد روسیه انجام داده و اتحادیه اروپا در حال بحث در مورد بسته جدید و پانزدهمین تحریم ها است. روسیه در چنین شرایطی می تواند به بهترین ها امیدوار باشد، اما باید برای بدترین وضعیت – دقیقاً از نظر مالی – آماده باشد.

تأثیر مثبت کاهش ارزش روبل بر صنعت
این تحلیلگر روس در ادامه نوشت: منافع (ناشی از کاهش ارزش روبل در برابر ارزهای خارجی) برای اقتصاد روسیه به همین جا ختم نمی شود.
وی با اشاره به اظهارات وزیر صنعت و تجارت روسیه مبنی بر اینکه کاهش ارزش روبل می تواند تغییرات مثبتی را در اقتصاد روسیه و در زمینه واردات کالا ایجاد کند، به تحلیل ابعاد این اظهارنظر پرداخت و در تأیید آن نوشت:‌ واردات گران، واردکنندگان را مجبور می‌کند به دنبال تامین‌کننده‌های جایگزینی بگردند که بتوانند از آنها کالاهای ارزان‌تری خریداری کنند. به جای وابستگی به یک یا دو تامین کننده، انتخاب از چه کسی خرید وجود دارد و این امر اقتصاد روسیه را پایدارتر می کند.
در ادامه این مطلب آمده است: از سوی دیگر هیچ چیز به اندازه واردات گران به توسعه تولید داخلی کمک نمی کند. ایالات متحده به طور خاص تعرفه هایی را برای گرانی واردات از چین و حمایت از شرکت های داخلی خود وضع می کند. اما شما می توانید از طریق یک ارز ضعیف به اثر مشابهی دست پیدا کنید.
وی ادامه داد:‌ این وضعیت نه تنها به کسب و کارهای داخلی کمک می کند تا پیشرفت های مبتنی بر دانش و علم ایجاد کنند و تأسیسات تولیدی خود را باز کنند، بلکه شرکای خارجی را برای افتتاح کارخانه ها در روسیه یا بومی سازی امکانات موجود ترغیب می کند.

بعید است که نرخ دلار از ۱۲۰ روبل فراتر رود
در ادامه تحلیل این رسانه روس آمده است: مقامات اجازه داده اند که نرخ تبدیل روبل تضعیف شود، اما بعید است که اجازه دهند روبل به ۱۲۰ واحد در ازای هر دلار برسد، یعنی همان شرایطی که در بهار ۲۰۲۲ اتفاق افتاد.

وی ادامه داد: هیچ کس به روبلی که خیلی ضعیف باشد نیز نیاز ندارد. در اینجا یک نکته بسیار ظریف وجود دارد. کاهش شدید ارزش روبل در حال حاضر، نگرانی در بازار مالی، شتاب بیش از حد شدید تورم، بدتر شدن رفاه به دلیل کسری بودجه و واردات بیش از حد گران، کاهش صادرات و درآمدهای بودجه به جای رشد را در پی دارد. به عبارت دیگر، یک روبل بسیار ضعیف می تواند به یک بحران اقتصادی منجر شود. بنابراین، این هفته بانک مرکزی اولین گام را برای حمایت از روبل برداشت و اعلام کرد که تا پایان سال ۲۰۲۴ از خرید ارز در بازار خودداری خواهد کرد.
در ادامه این مطلب آمده است: با این وجود، از این سیاست نباید انتظار داشت که نرخ تبدیل یک دلار به ۹۰ روبل بازگردد.

توصیه به عدم مداخله دولت
در همین حال، برخی اقتصاددانان در روسیه معتقد هستند که مقامات این کشور نباید در نرخ مبادله روبل دخالت و آن را تنظیم کنند.
آنتون سیلوانوف وزیر دارایی روسیه روز چهارشنبه هفتم آذرماه در این پیوند در کانال یک تلویزیون روسیه این ایده را تأیید کرد و گفت: نرخ روبل نباید توسط مقامات تنظیم شود، شکل گیری بازار آن ستون سیاست پولی فدراسیون روسیه است.
آندری لوبودا اقتصاددان در این باره گفت: در بازار جهانی ارز، روسیه به دلیل شکل‌گیری نرخ ارز آزاد و عدم دستکاری به نفع هر طرف ذینفع مشهور است.
وی اظهار داشت: نرخ مبادله روبل بر اساس عرضه و تقاضا برای ارز تعیین می شود، اما اگر شما شروع به تنظیم نرخ کنید، به ناچار کسری یا مازاد ارز وجود خواهد داشت. در عمل، این منجر به چندین نرخ می شود. یک نرخ رسمی خواهد بود و نرخ خیابانی که با نرخ رسمی بسیار متفاوت خواهد بود.
این کارشناس خاطرنشان کرد: از آنجایی که شرکت ها به نرخ رسمی روبل اعتماد نخواهند داشت، نمی توانند فعالیت های صادراتی و وارداتی خود را بر اساس نرخ رسمی برنامه ریزی کنند، این موضوع برای اقتصاد بد است.
ورنیکوف افزود: به عنوان مثال، شرکت‌ها مطمئن نخواهند بود که قطعات یدکی را در خارج از کشور با نرخ رسمی یا نزدیک به نرخ رسمی خریداری کنند، این امر باعث ایجاد بی اعتمادی در فضای اقتصادی می‌شود و هزینه‌ها افزایش می‌یابد.