«مومو» از واقعیت تا خیال

زمانی که بازی غیر نرم افزاری مخفیانه چالش «نهنگ آبی» مطرح شد، نشانه‌هایی از آن در چند کشور نیز گزارش شد، در این چالش از مخاطبان خود که بیشتر نوجوانان بودند، خواسته می‌شد که روزانه کاری را که از آنها خواسته شده، انجام دهند و در پایان، عکس یا فیلمی از خود بفرستند تا بتوانند وارد مرحله بعد شوند.

پدیدآورنده این بازی فردی بود به نام «فیلیپ بودکین» دانشجوی ۲۲ ساله اخراجی که در نهایت دستگیر و محکوم شد.

بسیاری از کارشناسان بر این باورند که «نهنگ آبی» در اصل ساختگی و اغراق‌ شده است و هیچ بازی رایانه ای نمی تواند منجر به خودکشی افراد شود در حالی که بحران نوجوانی و اختلال افسردگی ممکن است افراد را وادار کند تا به مرگ بیاندیشند.

اکنون با گذشت دو سال اندی از بازی «نهنگ آبی» که به دست فراموشی سپرده شد، ارسال لینک واتس آپی «مومو» مطرح شد که تصویر پروفایل آن، تصویری از یک دختری است که به شکل بسیار زشتی همراه با یک خنده جوکر مانند، در آمده است.

در واقع تصویر پروفایل «مومو» فتوشاپ یا ویرایش شده نیست، بلکه تصویری از یک مجسمه از مجموعه آثار عروسک‌های نمایشگاه توکیو ژاپن است که قسمت‌هایی از آن بریده شده و فقط تصویر صورت زشت آن در پروفایل نمایش داده شده است.

این موجود در افسانه‌های ژاپنی، یک موجود وحشتناک و پرنده ای است که طبق افسانه ها، گاهی اوقات اقدام به دزدیدن بچه‌ها نیز می‌کرده، تصویر «مومو» اولین بار در اینستاگرام فردی به نام «ناناکو» که یک عروسک ساز است، منتشر شد و پس از آن به شهرت جهانی دست یافت.

گفته می شود این بازی ابتدا از طریق فیس بوک و فقط از طریق یک پیام در آرژانتین آغاز شد و بعدها در ایالات متحده، آلمان، فرانسه و دیگر کشورها گسترش یافت.

پس از انتشار این بازی در فیس بوک، اکنون این چالش در واتس آپ اقدام به انتشار کرده است. این در حالیست که برخی کارشناسان حوزه نرم افزاری، این چالش را حقه ای برای سرقت اطلاعات کاربران می دانند و برخی دیگر نیز آن را یک چالش بیمارگونه، همچون «نهنگ آبی» نامیده اند.

کارشناسان حوزه نرم افزاری معتقد هستند که با ورود به چالش «مومو» امکان سرقت اطلاعات کاربران، ایجاد مزاحمت های تلفنی در اثر ذخیره شماره تلفن شما در پروفایل مومو، دریافت وقت و بی وقت پیام های خشونت آمیز و تصاویر وحشتناک و امکان اخاذی و باج خواهی از افراد وجود دارد و از آنجایی که این چالش در واتس اپ انتشار می یابد و ذخیره هر شماره ای در واتس اپ، منجر به ذخیره شماره فرد در واتس اپ طرف مقابل می شود، بنابراین با اولین پیامی که به «مومو» ارسال کنید، در واقع شماره خود را به او داده اید و او می تواند از طریق همین شماره اقدام به ایجاد مزاحمت برای شما کرده و حتی پس از حذف اکانت واتس اپ و ایجاد یک حساب جدید،  از همان شماره استفاده کند به این ترتیب «مومو» بار دیگر شما را خواهد یافت و می تواند ارسال پیام های تهدید آمیز خود را از سر بگیرد.

نخستین هشدار به والدین در ایران

به نظر می رسد پلیس فتا استان فارس نخستین نهادی بود که طی چند روز گذشته نسبت به ارسال کلیپ های «مومو» به شهروندان هشدار داد و از والدین خواست تا مراقب فرزندان خود باشند.

سرهنگ حشمت الله سلیمانی رئیس پلیس فتا استان فارس در این باره گفت: در روزھای اخیر شاھد مطرح شدن چالش «مومو» در این استان بودیم و برخی کاربران که بیشتر آنھا دانش آموز هستند، پیام‌ھایی حاوی محتوا و تصاویر «مومو» از طریق اپلیکیشن واتس اپ دریافت کرده‌اند.

وی ادامه داد: رسیدگی به ارسال پیام‌ھا و کلیپ‌ھای موسوم به «مومو» به صورت ویژه در دستور کار پلیس فتا قرار گرفته و به زودی افرادی که ھدف آن ها آزار و اذیت دانش آموزان است، گرفتار قانون می شوند.

سلیمانی از والدین خواست در این مورد دقت بیشتری داشته باشند و تھدیدهای ارسال کنندگان کلیپ‌ھای «مومو» را جدی نگیرند و استرس و اضطراب به فرزندان خود منتقل نکنند.

وی اضافه کرد: انتظار داریم والدین در صورت برخورد فرزندشان با محتوای مومو با آنھا صحبت کنند و نگرانی آنھا را کاھش دھند زیرا والدین درک بھتری نسبت به تھدیدات فضای مجازی و شبکه‌ھای اجتماعی دارند.

رئیس پلیس فتا استان فارس افزود: «مومو» یک اکانت واتس اپی است که در ابتدا کاربر یک لینک تماس از سوی آن دریافت می‌کند و پس از شروع به گفت و گو از سوی حساب کاربری «مومو»، فرد به رفتارھای خطرناک دعوت می شود.

سلیمانی اضافه کرد: برخی کاربران واتس اپ از حساب‌ھای کاربری با شماره ایرانی یا خارجی، پیام‌ھایی را به زبان فارسی دریافت کرده بودند که از آنھا خواسته شده بود در چالش «مومو» شرکت کنند و بررسی‌ھای گسترده پلیس فتا نشان داد عمده این پیام‌ھا با انگیزه ایجاد مزاحمت ارسال شده است.

وی افزود: متاسفانه برخی خانواده‌ھا در پی ارسال پیام‌ھا و کلیپ‌ھای چالش «مومو» برای فرزندانشان، به جای راھکارھای فنی و صحبت کردن با آنھا نگرانی بیشتری به فرزندان خود منتقل کرده و باعث ایجاد اضطراب در آن ها می‌شوند.

رییس پلیس فتا استان فارس، موج جدید مزاحمت‌ھای موسوم به «مومو» را ناشی از افزایش حضور دانش‌آموزان در فضای اینترنت دانست و گفت: پلیس فتا پیشتر در مورد خطرات احتمالی استفاده مدارس از واتس اپ ھشدار داده بود ولی متاسفانه ھمچنان شاھدیم که کلاس‌ھای مجازی به جای شیکه آموزشی دانش‌آموزان (شاد) در واتس اپ تشکیل می‌شود و والدین ناگزیر ھستند اینترنت بدون محدودیت را در بستر یک پیام رسان خارجی در اختیار فرزند خود قرار دھند و ھمین موضوع زمینه این گونه مشکلات را فراھم کرده است.

سلیمانی، همچنین از والدین و معلمان خواست: به ھیچ وجه دانش‌آموزان را به استفاده از پیام رسان‌ھای خارجی برای آموزش مجازی ھدایت نکنند و مراقبت‌ھای لازم را ادر این زمینه نجام دھند و در صورتی که به ھر دلیل نیاز به استفاده از فضای دیگر غیر از برنامه شاد بود، از پیام‌ رسان‌ھای داخلی استفاده کنند.

وی، مراقبت از داده‌ھای خصوصی و عدم افشای اطلاعات در شبکه‌ھای اجتماعی و همچنین آموزش استفاده صحیح از فضای مجازی را راھکار اصلی پیشگیری از این مشکلات دانست و افزود: امیدواریم آموزش و پرورش و والدین با ارائه آموزش‌ھای لازم به دانش‌آموزان از بروز اینگونه مشکلات پیشگیری کنند.

حساسیت والدین به استفاده از بازی های رایانه ای

کارشناسان فضای مجازی معقتد هستند که والدین باید نسبت به استفاده بهینه فرزندانشان از بازی های رایانه ای حساس تر شوند تا بازی مجاز وارد سبد خرید خانوارها شود. این در حالی است که در کشور ما همانند سایر کشور ها باید فروش بازی های رایانه ای به افراد زیر ۱۸ سال ممنوع شود.

همچنین کارشناسان اجتماعی و تربیتی معتقد هستند برخی از بازی های رایانه ای منجر به هیجان طلبی، افسردگی، نیاز به دیده شدن، نمایش قدرت، اعتراض و بسیاری از عواطف دیگر سرکوب شده در دوران نوجوانی می شود.

لزوم افزایش دانش استفاده از فضای مجازی در خانواده های ایرانی

سردار حمید هداوند جانشین رئیس پلیس پایتخت گفت: باید دانش استفاده از فضای مجازی در خانواده های ایرانی بیش از پیش افزایش یابد و با خطرات احتمالی در این حوزه آشنایی کامل بدست بیاورند.

وی یکی از مهمترین ابزارهای جنگ نرم را بازی های رایانه ای آنلاین در فضای مجازی دانست و افزود: بازی رایانه ای صرفا یک سرگرمی نیست، بلکه رسانه ای برای بیان عقاید و افکار است.

هداوند اضافه کرد: بسیاری از بازی های رایانه ای بر محوریت مشروعیت زدایی از جمهوری اسلامی ایران و ارائه تصویری تهدید آفرین از اقدامات در رفتار ایران در سطح ملی و منظقه ای طراحی شده است؛ مانند بازی های رایانه ای «حمله به ایران»، «نجات گروگان های آمریکایی» و «سام ماجراجو در پرسپولیس».

وی ادامه داد: در بازی رایانه ای «سام ماجراجو در پرسپولیس» با استفاده از نمادهای تمدن اسلامی برای شناسایی اهدافی که دشمن محسوب شده، به صورت غیر مستقیم ملل اسلامی به منزله دشمنان بشریت و عوامل ترور شناسانده شده است که بر روی کاشی کاری های اماکن مربوط به تروریست ها در این بازی، روایاتی همچون «انا مدینه العلم و علی بابها» را به وضوح می توان مشاهده کرد.

به گفته جانشین رئیس پلیس پایتخت، عدم هوشیاری کاربران بهانه ای برای سودجویی شیادان فضای سایبری از آن هاست براین اساس. در کنار بازی های رایانه ای که وسیله ای برای پیاده سازی اهداف شوم مجرمان و دشمنان در فضای سایبری است، اقدامات مخربانه دیگری همچون کلاهبرداری از دارندگان حساب های بانکی از طریق فیشینگ، تخلیه حساب های بانکی به روش های متفاوت و با ترفند اعلام برنده شدن افراد در مسابقات مختلف، جعل عنوان و انتشار تصاویر خصوصی و شخصی و در پی آن سوء استفاده از اطلاعات مردم توسط مجرمان فضای سایبری در حال انجام است و اگر در این رابطه غفلتی از سوی کاربران فضای مجازی صورت بگیرد، شاهد وقوع صدمات جبران ناپذیر خواهیم بود.

سردار هداوند گفت: در این راستا پلیس همواره با بهره گیری از همه ظرفیت ها، امکانات و دانش خود توانسته تا بخش قابل توجه و گسترده ای از جرایم رایانه ای را شناسایی و تا حدود زیادی نقشه های شوم مجرمان سایبری را خنثی سازد.

وی تاکید کرد: در این رابطه و در کنار اقدامات موثر انجام شده، پلیس نیازمند هوشیاری و دقت عمل کاربران در استفاده از شبکه های اجتماعی در فضای مجازی است لذا باید دانش استفاده از فضای مجازی در خانواده های ایرانی بیش از پیش افزایش یابد و با خطرات احتمالی در این حوزه آشنایی کامل بدست بیاورند.

جانشین پلیس پایتخت نقش والدین در نحوه آشنایی نوجوانان و جوانان با فضای مجازی در این رابطه بسیار مهم و پررنگ دانست و گفت: با آموزش صحیح در این حوزه به فرزندان می توان آن ها را از تهدیدهایی که پیش رویشان قرار دارد آگاه ساخت و از وقوع جرایمی که به علت بی احتیاطی و غفلت از سوی کاربران شکل می گیرد، کاست.

ارسال کنندگان «مومو» به زودی در چنگ قانون گرفتار می شوند

سرهنگ علی محمد رجبی رئیس مرکز تشخیص و پیشگیری از جرایم سایبری پلیس فتا ناجا گفت: رسیدگی به ارسال پیام‌ها و کلیپ‌های موسوم به «مومو» به صورت ویژه در دستور کار پلیس فتا قرار گرفته و بزودی افراد داخلی که هدف‌شان اذیت و آزار دانش آموزان بوده است، گرفتار قانون می‌شوند.

,وی  با اشاره به ارسال کلیپ‌های «مومو» برای برخی کاربران به خصوص دانش‌آموزان افزود: والدین در این خصوص دقت بیشتری داشته باشند و تهدیدات ارسال کنندگان کلیپ‌های «مومو» را جدی نگیرند و استرس و اضطراب به فرزندان خود منتقل نکنند.

رجبی همچنین  از والدین خواست در صورت برخورد فرزندشان با محتوای «مومو» با آنها صحبت کرده و نگرانی آنها را کاهش دهند زیرا والدین درک بهتری نسبت به تهدیدات فضای مجازی و شبکه های اجتماعی دارند.

وی افزود: در روزهای اخیر دوباره شاهد مطرح شدن چالش «مومو» در سطح برخی استان های کشور به خصوص استان های جنوبی بوده ایم و برخی کاربران که بیشتر آنها دانش آموز بوده اند پیام هایی حاوی محتوا و تصاویر «مومو» دریافت کرده اند؛ دریافت پیام‌ها و کلیپ‌های چالش «مومو» بیشتر از طریق اپلیکیشن واتس‌ اپ صورت گرفته است.

رئیس مرکز تشخیص و پیشگیری از جرایم سایبری پلیس فتا ناجا گفت: «مومو» یک اکانت واتس آپ است که در ابتدا کاربر یک لینک تماس از سوی «مومو» دریافت و پس از شروع به گفت وگو از سوی حساب کاربری «مومو»، فرد به رفتارهای خطرناک دعوت می شود.

سرهنگ رجبی گفت: برخی کاربران واتس اپ از حساب های کاربری با شماره ایرانی و بعضا خارجی پیام هایی را به زبان فارسی دریافت کرده بودند که از آنها خواسته شده بود در چالش ر شرکت کنند؛ بررسی های گسترده پلیس فتا نشان داد عمده این پیام ها با انگیزه ایجاد مزاحمت ارسال شده است.

وی یادآور شد: متاسفانه برخی خانواده‌ها در پی ارسال پیام‌ها و کلیپ‌های چالش مومو برای فرزندانشان به جای راهکارهای فنی و صحبت کردن با آنها نگرانی بیشتری به فرزندان خود منتقل کرده و باعث ایجاد اضطراب در فرزندانشان شده‌اند.

رئیس مرکز تشخیص و پیشگیری از جرایم سایبری پلیس فتا ناجا موج جدید مزاحمت های موسوم به «مومو» را ناشی از افزایش حضور دانش آموزان در بستر اینترنت دانست و گفت: پلیس فتا پیش تر در خصوص خطرات احتمالی استفاده مدارس از واتس اپ هشدار داده بود ولی متاسفانه همچنان شاهدیم که کلاس های مجازی به جای برنامه شاد در واتس اپ تشکیل می شود و والدین مجبور هستند اینترنت بدون محدودیت را در بستر یک پیام رسان خارجی در اختیار فرزند خود قرار دهند و همین موضوع زمینه این گونه مشکلات را فراهم کرده است.

سرهنگ رجبی از والدین و معلمان خواست به هیچ وجه دانش آموزان را به استفاده از پیام رسان های خارجی برای آموزش مجازی هدایت نکنند و مراقبت های لازم را انجام دهند و در صورتی که به هر دلیل نیاز به استفاده از بستری دیگر غیر از برنامه شاد بود از پیام رسان های داخلی استفاده کنند.

وی مراقبت از داده های خصوصی و عدم افشای اطلاعات در شبکه های اجتماعی و آموزش استفاده صحیح از فضای مجازی را راهکار اصلی پیشگیری از این مشکلات دانست و افزود: امیدواریم آموزش و پرورش و والدین گرامی با ارائه آموزش های لازم به دانش‌آموزان از بروز اینگونه مشکلات پیشگیری کنند.

سرهنگ رجبی از هموطنان خواست هرگونه مشکل و موارد مشکوک در فضای مجازی را با سایت پلیس فتا به نشانی اینترنتی www.cyberpolice.ir  اطلاع داده  یا  با شماره تماس ۰۹۶۳۸۰ در میان بگذارند.

دستگیری گروه چالش وحشت موسوم به «مومو»

در حالی روزانه گزارش های مردمی به پلیس حکایت از هک واتس آپ توسط اکانت «مومو» در واتش آپ دارد که روز گذشته(یکشنبه) سرپرست پلیس فتا استان هرمزگان از دستگیری گروه چالش وحشت «مومو» خبر داد.

سرگرد احسان بهمنی با بیان اینکه این گونه چالش ها با ایده گیری از چالش «نهنگ آبی» ادامه خواهد داشت، افزود: با توجه به تماس های فراوان شهروندان با سامانه ۱۱۰ و همچنین گزارشهای حضوری به پلیس فتا استان هرمزگان، اکانت هایی با شماره های خارجی و داخلی با فعال سازی چالشی شبیه نهنگ آبی تحت عنوان «مومو» اقدام به ارسال پیام اولیه با مضمون «بیا با هم بازی کنیم» به زبان انگلیسی و فارسی برای کاربران ارسال می کنند.

این مقام مسئول افزود: پیام ها، تصاویر و کلیپ هایی ساختگی با ماهیت خشونت و خودزنی از سوی پروفایل با نمای عروسک اهریمنی معروف به «مومو» ارسال می شود به این شرح که اگر مخاطب رگ خود را نزند و چالش های آسیب تکمیل نشود، در اینصورت «مومو» به آدرس و محل زندگی قربانی کاملاً آشناست و اقدام به حمله با چاقو و اسلحه سرد به اعضای خانواده او خواهد کرد.

سرگرد بهمنی بیان داشت: با بررسی های فنی مشخص شد که اکانت اصلی این چالش، یک ربات پاسخگوی اتوماتیک به زبان انگلیسی است و همچنین افرادی با بهره گیری از شماره های موقت خارجی یا حتی داخلی اقدام به راه اندازی اکانت واتس آپ کرده و برای دیگران با همین روش مزاحمت ایجاد می کنند و عده ای هم اقدام به نشر شایعات آلوده و کذب در شبکه های اجتماعی مجازی می نمایند.

وی ادامه داد: در همین راستا فردی با هویت معلوم به پلیس فتا مراجعه کرد و اعلام داشت دارنده اکانت واتساپی که تصاویر پروفایل آن عروسکی به نام «مومو» و «ارواح خبیثه» است اقدام به ارسال پیام بازی برای فرزندم کرده اما پس از مخالفت پسرم برای ادامه بازی، صاحب اکانت اطلاعات خصوصی از خانواده ما ارائه و با تهدیدات مکرر پسرم را مجاب به ادامه بازی کرده که این امر موجب ترس و دلهره در میان خانواده ما شده است.

این مقام انتظامی گفت: پس از اقدامات پلیسی و پی جویی های فنی متهم مورد شناسایی قرار گرفت و ضمن هماهنگی های قضایی نامبرده به این پلیس احضار شد. متهم گفت در گروه دورهمی با حضور دوستان در واتس اپ، مطالبی پیرامون «مومو» از سوی مدیر گروه و دیگران ارائه شده بود. من هم به بهانه شوخی با پسر عمه (شاکی) به همراه چند تا از دوستانم با شماره سیم کارت ناآشنا یا شماره های موقت خارجی اکانت های واتساپی ایجاد کردیم و تصاویر پروفایل آن را «مومو» و ارواح ترسناک گذاشتیم و به او پیام چالش وحشت دادیم و قصد ما از این کار فقط شوخی بوده است. بنابراین سرگروه و ۶ نفر از دوستان وی شناسایی و اقدامات قضایی برای رسیدگی به این پرونده ویژه در حال انجام است.

 سرپرست پلیس فتا استان هرمزگان افزود: نصب برنامه های مستقل ساخته شده برای این گونه چالش های روان پریش به غیر از آسیب های روانی باعث سرقت اطلاعات خصوصی کاربران می شود،پایه و اساس این چالش ها بر مبنای دروغ و حیله های روانشناختی است، بر همین اساس عدم نصب برنامه های مربوطه یا پاسخ دهی و بلاک این شماره ها در پیام رسان های خارجی بهترین واکنش از سوی مخاطبین است.