مسمومان با الکل تعقیب نمی‌شوند؛ به بیمارستان‌ها مراجعه کنند

دیدگاه نیوز/ براساس آخرین آمار از نیمه شهریورماه تا ۱۷ مهر ۷۶۸ نفر بر اثر مصرف مشروب الکلی تقلبی حاوی متانول دچار مسمومیت شدند که از این تعداد ۹۶ نفر جان خود را از دست دادند.

دکتر محمدرضا قدیرزاده، رئیس گروه مطالعات اعتیاد و سوء مصرف مواد سازمان پزشکی قانونی کشور می‌گوید: شواهد نشان از آن دارد که علت اصلی مرگ‌ها و آسیب‌های جبران‌ناپذیر، دیر مراجعه کردن یا اصلا مراجعه نکردن بیماران به مراکز درمانی است که می‌توان حدس زد ترس از مجازات یکی از عوامل اصلی آن است. به گفته او براساس آمار و اطلاعات فوتی های مصرف الکل، ۸۲ نفر آنها در بیمارستان و ۸ نفر در منزل فوت شدند، محل فوت ۶ نفر از بیماران هم نامشخص گزارش شده است. این در حالی است که حسین حسنیان مقدم، فلوشیب سم‌شناسی بالینی و مسمومیت‌های بیمارستان لقمان می‌گوید که هیچ بخشنامه و دستورالعملی در بیمارستان‌ها وجود ندارد که توصیه کرده باشد فرد مسموم شده با الکل به مراجع قضایی و پلیسی تحویل داده شود، نکته‌ای که دکتر قدیرزاده هم آن را تأیید می‌کند.

**پزشکان می‌گویند مراکز درمانی دستورالعملی برای معرفی مسموم شدگان با الکل ندارند 

حسین حسنیان‌مقدم ، با بیان اینکه «مسموم‌شدگان با الکل نباید از مراجعه به بیمارستان‌ها و مراکز درمانی ترسی داشته باشند»، می‌گوید: پزشکان ملزم به حفظ اسرار بیمار هستند و حتی ماده قانونی وجود دارد که اگر پزشکی برخلاف موازین قانونی اسرار بیمار را افشا کند، به مجازات محکوم می‌شود. براساس ماده ۶۴۸ قانون مجازات اسلامی، «اطبا و جراحان و ماماها و داروفروشان و همه کسانی که به مناسبت شغل یا حرفه خود محرم اسرار می‌شوند هرگاه در غیر از موارد‌ قانونی، اسرار مردم را افشا کنند به سه ماه و یک روز تا یک سال حبس و یا به یک میلیون و پانصد هزار تا شش میلیون ریال جزای نقدی محکوم‌می‌شوند.»
حسنیان‌مقدم می‌گوید: وظیفه پزشکان تلاش برای معالجه بیماری است که به آنها مراجعه کرده است. پزشک، پلیس نیست که به دنبال کشف جرم بیمار باشد. بیمارستان باید مکان امنی برای بیماران باشد تا هر فردی بتواند برای درمان به آن مراجعه کند. هیچ بخشنامه و دستورالعملی در بیمارستان‌ها وجود ندارد که بر‌اساس آن توصیه شده باشد فرد مصرف‌کننده الکل به مراجع قضایی و پلیسی تحویل داده شود. من سال‌هاست در بیمارستان لقمان مشغول به کار هستم؛ بیمارستانی که هر روز بیمارانی به‌خاطر مسمومیت در اثر مصرف الکل به آن مراجعه می‌کنند. با اطمینان می‌توانم بگویم تاکنون هیچ‌یک از بیماران به‌دلیل مصرف الکل تعقیب قانونی نشده‌اند چون در بیمارستان به مراجعه‌کنندگان به چشم بیمار نگاه می‌شود نه مجرم.
به گفته او با وجود این، همواره بیمارانی که با الکل دچار مسمومیت شده‌اند از مراجعه به بیمارستان‌ها هراس دارند و حتی اگر مراجعه هم کنند، گاهی اوقات از بیان اینکه الکل مصرف کرده‌اند، امتناع کرده و فرایند درمان را با مشکل مواجه می‌کنند. علت این امر هم صرفا ترس و بی‌اعتمادی بیماران به سیستم و ترس از مجازاتی است که وجود ندارد.

**حقوقدان‌‌ها: افشای اسرار بیمار، جرم و قابل پیگیری قانونی است

بهمن کشاورز، حقوقدان هم با استناد به ماده ۶۴۸ قانون مجازات اسلامی می‌گوید: بدون تردید هیچ مرکز درمانی اطلاعات بیماران خود را فاش و چنین مواردی را گزارش نمی‌کند چون پزشکان حق ندارند اسرار بیماران خود را فاش کنند و این اطلاعات جزو اسرار حرفه‌ای به حساب می‌آید.
به گفته او چنین اقدامی نه‌تنها خلاف قانون مجازات اسلامی است بلکه با سوگندنامه بقراط که دانش‌آموختگان رشته پزشکی تعهد می‌کنند به آن وفادار باشند، مغایرت دارد. در این سوگندنامه با شاهد گرفتن خدا به او قسم یاد می‌شود که رازداری پزشکی حفظ شود.
او در پاسخ به این سؤال که در این ماده قانون مجازات اسلامی عنوان شده که «غیر از موارد‌ قانونی» افشای اسرار بیماران جرم است و با توجه به اینکه شرب مسکر در کشور ما جرم محسوب می‌شود، نمی‌توان آن را جزو موارد قانونی‌ای به حساب آورد که گزارش آن به مراجع قانونی مجاز باشد، می‌گوید: با قطعیت می‎توان گفت این «موارد قانونی» اصلا مشمول کسانی که با الکل مسموم شده و به بیمارستان‌ها مراجعه می‌کنند، نمی‌شود.
منظور از موارد قانونی زمانی است که پرونده‌ای تشکیل شده که مثلا فردی با سم کسی را مسموم کرده است، در این صورت ممکن است بازپرس به داروخانه‌ای که فرد، دارو را از آن تهیه کرده مراجعه و از او سؤال کند که آیا چنین فردی از شما سم خریداری کرده است یا خیر. بله در چنین موردی مسئول داروخانه موظف است به این سؤال پاسخ دهد. یا ممکن است فردی که بیماری ایدز دارد، از روی قصد دیگری را به این بیماری مبتلا کرده باشد در این صورت ممکن است بازپرس به پزشک او مراجعه کند و در مورد اینکه این فرد خاص به بیماری ایدز مبتلاست یا خیر، از او سؤال کند. در چنین موردی هم ضابط قضایی یا بازپرس فردی را که مکلف به حفظ اسرار حرفه‌ای است وادار می‌کند اسرار بیمار را به مرجع قضایی صالح اعلام کند. در غیر از موارد این‌چنینی، پزشک، روانکاو یا مراکز درمانی نه‌تنها وظیفه و تکلیفی در زمینه افشای اسرار بیمار خود ندارند بلکه اگر چنین کنند، مجرم هستند و باید مجازات شوند.
به گفته او اگر پزشک یا مرکز درمانی چنین گزارشی را به مراجع قضایی و پلیسی اعلام کنند، به دلیل افشای اسرار و به استناد ماده ۶۴۸ مورد پیگرد قانونی قرار می گیرد. البته علی‌القاعده سازمان نظام پزشکی هم باید در زمینه چنین تخلفی اقدام کند و حتی تا آنجا پیش برود که پروانه‌اش را باطل کند زیرا پزشکی که چنین ضابطه مهم و تاریخی را زیر پا بگذارد، قاعدتا در خور ادامه حرفه پزشکی نیست.
دکتر کامبیز نوروزی، حقوقدان هم صحبت‌های کشاورز را تأیید می‌کند و می‌گوید: پزشکان و مراکز درمانی مجاز نیستند اطلاعات و اسرار بیماران خود را به مراکز قضایی و پلیسی اعلام کنند و اگر چنین کنند تخلف کرده‌اند.

**علائم مسمومیت با متانول یا الکل سمی
فلوشیب سم‌شناسی بالینی و مسمومیت‌های بیمارستان لقمان به‌جز عامل ترس از مجازات، بی‌اطلاعی از علائم مسمومیت با متانول یا الکل چوب را هم یکی دیگر از دلایل عدم مراجعه به مراکز درمانی می‌داند و بر این اعتقاد است که بهتر است در رسانه‌های عمومی در رابطه با علایم مسمومیت با متانول هم اطلاع‌رسانی شود تا از میزان تلفات ناشی از چنین مسمومیت‌هایی کاسته شود. چون تبعات ناشی از آن فقط یک موضوع فردی نیست و خسارت‌های ناشی از آن گریبان‌گیر جامعه هم می‌شود.
او می‌گوید: در مسمومیت با الکل زمان مراجعه برای تیم پزشکی بسیار مهم است. معمولا کسانی که اتانول یا همان الکل قابل شرب مصرف می‌کنند، دچار علایم گرم‌شدگی و مستی می‌شوند. اما اشکال کار از آنجایی شروع می‌شود که فرد مصرف کننده، علایم مسمومیت با متانول را با علایم مستی اشتباه می‌گیرد و با تصور اینکه حالت‌هایی که دارد به علت مستی است و به زودی بهبود خواهد یافت از مراجعه به موقع به مراکز درمانی خودداری می کند.
به گفته حسنیان‌مقدم، افرادی که مشروبات الکلی (حاوی الکل اتیلیک یا قابل شرب) مصرف می‌کنند، از دهانشان بوی الکل استشمام می‌شود، همچنین به‌دلیل اینکه الکل روی کورتکس مغز تأثیر می‌گذارد، از حالت عادی خود بی‌پرواتر می‌شوند، معمولا چهره‌شان برافروخته است و اختلال تعادل دارند. اگر فردی بیش از حد الکل قابل شرب مصرف کرده باشد، سه یا چهار ساعت بعد از مصرف گرفتار تهوع و مسمومیت می‌شود و معمولا در چنین شرایطی به اورژانس مراجعه می‌کند. اما فردی که الکل صنعتی و در رأس آن متانول مصرف کرده باشد، علائم مسمومیت در او دیر ظهور می‌کند زیرا متانول باید در بدن متابولیزه و تبدیل به متابولیت‌های سمی شود. سپس این متابولیت‌های سمی روی عروق مختلف بدن از جمله اعصاب چشم و سیستم اعصاب مرکزی تأثیر بگذارد تا فرد دچار علائم مسمومیت شود.
این فلوشیب سم‌شناسی بالینی و مسمومیت‌های بیمارستان لقمان می‌گوید: بنابراین فرد مصرف‌کننده الکل اگر بعد از گذراندن دوره مستی، احساس کرد که علائم جدیدی سراغش می‌آید، باید فرض‌اش را بر این بگذارد که احتمالا الکل مسموم مصرف کرده و هرچه سریع‌تر به مراکز درمانی مراجعه کند. هر چه زمان مراجعه به مراکز درمانی سریع‌تر باشد احتمال بهبودی فرد بیشتر است. به گفته او اگر بیمار در ساعات اولیه مسمومیت با الکل به بیمارستان مراجعه کند، اقداماتی که می‌توان برای درمان او انجام داد بسیار متنوع تر از زمانی است که دیر مراجعه کند.
حسنیان‌مقدم می‌گوید: هرچه میزان مصرف توأمان متانول نسبت به اتانولی که فرد مصرف کرده بیشتر باشد، انتظار داریم فرد زودتر گرفتار علائم مسمومیت شود. البته به طور میانگین ۱۵ تا ۲۴ ساعت طول می‌کشد که علائم مسمومیت با متانول در فرد به صورت جدی بروز کند بنابراین اگر فرد این علائم را با علائم مستی اشتباه نکند و مقاومتی هم نسبت به مراجعه به مراکر درمانی نداشته باشد، انتظار می‌رود در این بازه زمانی به اورژانس‌ها مراجعه کند.
به گفته او، این افراد قبل از اینکه به بیمارستان‌ها مراجعه کنند، گرفتار مشکل بینایی می‌شوند و ممکن است جلو چشم‌هایشان چیزهایی شبیه به برفک ببینند. معمولا در خواندن پیامک‌ها و کلمات دچار مشکل می‌شوند و ممکن است به مرور زمان این وضعیت‌شان بد و بدتر شود. هرچه مدت زمان این اختلال بینایی طول بکشد و فرد دیرتر مراجعه کند شانس‌اش برای بهبود کمتر خواهد بود. حتی ممکن است فرد دچار کاهش سطح هوشیاری و تشنج شود که اگر در چنین حالتی درمان به تاخیر بیفتد منجر به مرگ بیمار می‌شود.
حسنیان‌مقدم می‌گوید که اگر فرد دچار مسمومیت با متانول بعد از ۷۲ ساعت به بیمارستان مراجعه کند دیگر هیچ شانسی برای بهبودی ندارد.
این فلوشیب سم شناسی بالینی و مسمومیت‌های بیمارستان لقمان می‌گوید: درمانی که می‌توان حتی آن را از خانه هم آغاز کرد این است که به فردی که با متانول مسموم شده است، اتانول بدهیم. اما مشکلی که وجود دارد این است که اگر فرد دسترسی به اتانول سالم داشت که متانول مصرف نمی‌کرد.

دیدگاه نیوز را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید

پریسا طاهری

مدیر مسئول دیدگاه نیوز، کارشناس مدیریت فرهنگی و دارای سابقه ی ۱۰ ساله در هیئت‌های تحریریه بیش از ۶ خبرگزاری است. وی فعال اجتماعی محیط زیست بوده، مدرس فن بیان و سخنوری و دارای مقام کشوری در شاهنامه خوانی و نقالی می‌باشد.