علاج واقعه قبل از وقوع باید کرد / زنجان با خطر بالای زلزله خیزی

به گزارش دیدگاه نیوز، طبق آمارها ۴۰ نوع بلایای طبیعی در دنیا شناخته شده است که ۳۲ نوع آن در ایران رخ می دهد و ایران جزو ۱۰ کشور بلا خیز جهان محسوب می شود که رتبه چهارم قاره آسیا را در این زمینه به خود اختصاص داده است.

بررسی ها نشان می دهد در استان زنجان تعدادی از این حوادث از جمله زلزله رخ می دهد و انجام اقدامات لازم برای مقابله با خسارات ناشی از وقوع آنها بیش از پیش ضروری است.

با توجه به اهمیت موضوع دیدگاه نیوز زنجان میزگرد ایمنی در برابر زلزله و کاهش اثرات بلایای طبیعی را با حضور عباس بابایی مدیر کل مدیریت بحران استان، رضا خواجه ای مدیر کل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، مسلم کرمی رئیس اداره مدیریت بحران و پدافند غیر عامل راه و شهرسازی استان و نصر الله عباسی عضو هیات علمی گروه زمین شناسی دانشگاه زنجان برگزار کرد.

به اعتقاد این کارشناسان، استان زنجان در موقعیت پرخطر زلزله قرار دارد و باید برنامه ریزی مطلوبی از قبیل تسریع در مقاوم سازی واحدهای روستایی، تجهیز امکانات لازم، مطالعات دقیق در خصوص گسل های ناشناخته و از همه مهمتر مقوله مهم آموزرش به مردم درخصوص زلزله صورت گیرد.

ساختمانهای ایمن راهی برای کاهش وقوع مخاطرات

مدیرکل مدیریت بحران استانداری زنجان با بیان اینکه طبق بررسی ها زلزله یکی از مهمترین بلایای طبیعی در استان زنجان به شمار می رود، گفت: همچنین می توان به مخاطرات جوی از قبیل سیل، سرما، یخبندان و سرمازدگی محصولات کشاورزی نیز اشاره کرد.

عباس بابایی با بیان اینکه این مخاطرات بعد از زلزله در رده های بعدی قرار دارد، افزود: طی سال های گذشته خسارات زیادی را در بعد جانی و مالی بر اثر وقوع حوادث غیر مترقبه در سطح استان شاهد بودیم به عنوان مثال در سال گذشته وقوع تگرگ به مدت ۴۰ دقیقه در یکی از روستاهای استان ۳۸۰ راس گوسفند را تلف کرد و حتی یک نوجوان ۱۲ ساله نیز جان خود را از دست داد.

این مسوول با بیان اینکه در همان سال، چهار نفر از هم استانی ها بر اثر صاعقه، جان خود را از دست دادند، گفت: زلزله محور اصلی خطرپذیری در استان زنجان است، چون حداقل سه گسل بزرگ در داخل استان و نزدیک به ۴۲ گسل در اطراف و استان های همسایه وجود دارد که خطر بروز این حادثه را جدی‌تر از همیشه کرده است.

وی با بیان اینکه سازمان مدیریت کشور طبق سلسله مراتب در کشور شکل گرفته و در استان نیز استاندار رییس ستاد پیشگیری، هماهنگی و فرماندهی عملیات پاسخ به بحران است، اضافه کرد: مدیر کل مدیریت بحران نیز به عنوان دبیر این ستاد فعالیت می کند.

این مسوول با بیان اینکه چرخه مدیریت بحران شامل پیشگیری، آمادگی، پاسخ، بازسازی و بازتوانی است، گفت در این راستا برای تمامی مخاطرات طبیعی از قبیل زلزله وظایفی برای تمامی دستگاه های متولی امر پیش بینی شده است.

در حوزه پیشگیری به ویژه راه و شهرسازی، نظام مهندسی و شهرداری ها در خصوص ساخت و ساز و بهره گیری از مصالح استاندارد وظیفه مهمی بر عهده دارند ، رعایت مقررات ملی ساختمان مبحث ۲۸۰۰ و موارد دیگر در خصوص مقاوم سازی ساختمان در برابر زلزله در گرو دقت عمل و توجه به حرائم گسل ها ست.بابایی با بیان اینکه در حوزه پیشگیری به ویژه راه و شهرسازی، نظام مهندسی و شهرداری ها در خصوص ساخت و ساز و بهره گیری از مصالح استاندارد وظیفه مهمی بر عهده دارند، افزود: مقررات ملی ساختمان مبحث ۲۸۰۰ و موارد دیگر در خصوص مقاوم سازی ساختمان در برابر زلزله تاکید دارد که این مهم در گرو دقت عمل و توجه به حرائم گسل هاست.

وی با بیان اینکه ساخت و ساز واحدها نباید در حرائم گسل ها انجام شود، اظهار داشت: به عنوان نمونه، متاسفانه بیمارستان الغدیر ابهر در مسیر گسل احداث شده که لزوم توجه به این موضوع در طرح های عمرانی آتی ضروری است.

مدیر کل مدیریت بحران استانداری زنجان بر نقش نظارتی دستگاه های متولی امر همانند سازمان نظام مهندسی و شهرداریها در ساخت و سازها تاکید کرد و گفت: هر کدام از این دستگاه ها طبق قانون وظایفی دارند که عمل به آنها می تواند به ایجاد شهری مقاوم در برابر زلزله منجر شود البته نقش نظارتی دستگاه ها از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

وی به موضوع بافت فرسوده شهری زنجان اشاره کرد و گفت: هم اکنون در شهر زنجان بیش از ۵۰۰ هکتار بافت فرسوده وجود دارد که تاکنون از این میزان ۱۱۱ هکتار آن نوسازی شده است.

این مسوول گفت: هم اکنون ۴۴ درصد از مساحت استان در پهنه با خطر بالای زلزله، ۴۸ درصد در پهنه با خطر متوسط زلزله و تنها هشت درصد از مساحت آن در پهنه با خطر پایین زلزله قرار دارد.

وی با بیان اینکه آموزش های اولیه تا تعیین مکان های اسکان اضطرار موقت مشخص شده است، اظهار داشت: با وجود مشکلات و کمبودها به گونه ای برنامه ریزی کرده ایم تا در صورت بروز بلایای طبیعی به ویژه زلزله به نحو مطلوب امدادرسانی کنیم.

نقش اساسی مشارکت مردم در مقاوم سازی واحدهای روستایی

مدیرکل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان زنجان نیز با بیان اینکه زنجان جزو استان های پر خطر از نظر وقوع زلزله محسوب می شود، ادامه داد: سوابق و وقایع گذشته، نمود این مساله مهم است، از طرفی با رانش زمین در استان مواجه هستیم که یکی از بلایای طبیعی است و این موضوع مهم به پیگیری، بررسی و ریشه یابی بیشتری نیاز دارد.

رضا خواجه ای با بیان اینکه بنیاد مسکن با توجه به وظیفه ذاتی و اصلی خود در بحث مقاوم سازی واحدهای روستایی و منازل در شهرهای زیر ۲۵ هزار نفر فعالیت می کند، افزود: با وقوع زلزله بم در سال ۸۲ که خسارت های جانی و مالی زیادی برجا گذاشت، لزوم مقاوم سازی واحدهای روستایی غیر مقاوم را بیش از گذشته ضروری‌ کرد.

این مسوول با بیان اینکه بر این اساس در سال ۸۴، ۲۰۰ هزار سهمیه برای مقاوم سازی واحدهای مسکونی روستایی در سطح کشور اختصاص یافت، ادامه داد: تسهیلات اولیه برای این کار مبلغ ۵۰ میلیون ریال بود که با اقدامات صورت گرفته هم اکنون ۵۹ درصد واحدهای مسکونی روستایی استان، مقاوم سازی شده است.

وی با بیان اینکه ۹۲ هزار و ۶۵۷ واحد روستایی در سطح استان وجود دارد، اظهار داشت: از این تعداد ۵۵ هزار واحد مسکونی روستایی استان مقاوم سازی شده است و مابقی واحدها نیز باید مقاوم سازی شود.

۹۲ هزار و ۶۵۷ واحد روستایی در سطح استان وجود دارد که از این تعداد ۵۵ هزار واحد مسکونی روستایی استان مقاوم سازی شده است.خواجه ای با بیان اینکه در تحقق این امر مهم مشارکت مردمی نقش بسزایی دارد، افزود: در صورت عدم تمایل و همکاری مردم به انجام این کار نمی توانیم به اهداف و رسالت های خود برسیم.

وی با بیان اینکه پشتیبانی و تزریق منابع از سوی بانک های عامل نیز اهمیت بسزایی دارد، اضافه کرد: در زمان حاضر تسهیلات مسکن روستایی به راحت‌ترین روش ممکن در اختیار متقاضیان روستایی قرار می گیرد که این رقم اکنون به سه میلیارد و ۵۰۰ میلیون ریال رسیده است.

این مسوول با بیان اینکه از فرصت به وجود آمده باید برای مقاوم سازی واحدهای روستایی استفاده کرد، گفت: تلاش و برنامه ریزی ما بر این است تا ۱۰ سال آینده اغلب واحدهای روستایی استان مقاوم سازی شود.

مدیرکل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان زنجان با تاکید بر اینکه تمامی واحدهای روستایی در حال ساخت استان طبق ضوابط ساخته می شود، گفت: چون تسهیلات این واحدها به صورت مرحله ای و پلکانی پرداخت می شود، تا زمانی که چک لیست مهندسان ناظر وجود نداشته باشد ادامه پروژه آنها میسر نیست.

وی با بیان اینکه برای کاهش تلفات ناشی از وقوع زلزله مقاوم سازی واحدها برنامه ریزی شده است و تا حدودی به اهداف این بخش دست یافته ایم، اظهار داشت: زلزله های گذشته نشان داده مقاوم سازی نشدن واحدها بسیار خسارت بار بوده و از سوی دیگر برای مقابله با زلزله باید آموزش های کافی به شهروندان داده شود.

خواجه ای با تاکید بر اینکه برای مقابله با زلزله باید از خودمان شروع کنیم، افزود: به عنوان مثال مجموعه شهرداری و راه شهرسازی با مدیریت بحران و نظام مهندسی می توانند در پارک ها و فضاهای سبز برای تجهیز امکانات شهری و گسترش آموزش ها به شهروندان اقدام کنند که در کنار ایمن سازی واحدها و حل مشکلات به نتایج خوبی خواهیم رسید.

وی با بیان اینکه ۱۵۳ روستای استان در محدوده گسل زلزله قرار دارند، افزود: حدود ۲۴۲ روستا نیز در حریم و بستر سیل قرار دارند که سهمیه سال گذشته استان در بحث تسهیلات ویژه، چهار هزار و ۵۰۰ مورد بود که امسال این عدد به ۱۱ هزار و ۹۰۰ مورد رسید که این مهم با هدف کاهش نگرانی های موجود در این بخش صورت گرفت.

نصب ۴۰ دستگاه شتابنگار در زنجان

رئیس اداره مدیریت بحران و پدافند غیر عامل راه و شهرسازی استان زنجان نیز در این میزگرد به نقش مدیریت بحران در بروز حوادث طبیعی اشاره کرد و گفت: در قانون مدیریت بحران که در سال ۹۸ ابلاغ شد وظایف متعددی برای دستگاه های متولی امر در حوزه راه و شهرسازی محول شده است.

مسلم کرمی با بیان اینکه راه و شهرسازی فرآیند مدیریت بحران را در چهار مرحله پیش، حین ،آغاز و پس از بحران مورد توجه قرار داده است، افزود: وظایف راه و شهرسازی در مرحله پیش از بحران تعریف شده است و بر این اساس باید پیش بینی و پیشگیری را مد نظر قرار دارد.

این مسوول با بیان اینکه به طور اخص در مورد زلزله باید شناسایی و مطالعه در مورد گسل ها و حرائم آن انجام و تعیین شده باشد، گفت: بحث خاک و نوع آن را نیز در سطح شهر باید شناسایی کرد تا در توسعه آینده شهری مد نظر قرار گیرد.

وی با اشاره به اقدامات دفتر پدافند غیر عامل این اداره کل، گفت: طی سال ۹۹، مطالعات نقشه گسل های در مرکز و حریم شهرهای تهران، کرج، تبریز، مشهد و زنجان انجام شد که هم اکنون مبنای مطالعاتی در طرح های هادی، تفضیلی و جامع شهری است و پیشرفت شهرها و بارگذاری بناها در شهر زنجان بر اساس همین مطالعه انجام می شود هرچند هنوز گسل های ناشناخته ای در سطح استان وجود دارد.

کرمی اضافه کرد: اداره کل راه و شهرسازی استان به مدیریت بحران استان درخواست داده است تا با تخصیص بودجه مورد نیاز برای مطالعه نقشه گسل ها در حریم زلزله برای شهرهای با جمعیت بیش از ۵۰ هزار نفر یا در مرکز شهرستان های استان اقدام کند.

هم اکنون در استان ۴۰ شتاب‌نگار در استان وجود دارد که شبکه شتاب‌نگاری بیشتر برای اعلان وضعیت اضطراری به مراکز مدیریت و مانیتورینگ، زیرساخت‌های حیاتی و قطع آنها جهت جلوگیری از هرگونه پیامدهای ناشی از تخریب در آنهاست.رئیس اداره مدیریت بحران و پدافند غیر عامل راه و شهرسازی استان زنجان با بیان اینکه هم اکنون ۴۰ شتاب‌نگار زلزله در استان وجود دارد، گفت: شبکه شتاب‌نگاری بیشتر برای اعلان وضعیت اضطراری به مراکز مدیریت و مانیتورینگ، زیرساخت‌های حیاتی و قطع آنها جهت جلوگیری از هرگونه پیامدهای ناشی از تخریب در آنهاست.

به گفته وی، با کارهای انجام گرفته ۱۵ ایستگاه شتاب‌نگار در این استان طی ۲ سال گذشته نوسازی شده است و به نوعی می توان گفت دستگاه های نسل جدید نصب شده است.

این مسوول خاطر نشان کرد: طبق برنامه ریزی ها تلاش می شود مابقی دستگاه های شتاب نگار استان به نسل جدید تغییر داده شود و همچنین در تلاش هستیم سامانه پایش برخط این دستگاه ها را راه اندازی کنیم تا در صورت بروز اتفاق، این موضوع را به شکل مطلوب رصد کنیم.

قرار گیری۱۲ مرکز شهری زنجان در مناطقی با تنش بالای زلزله

عضو هیات علمی گروه زمین شناسی دانشگاه زنجان با بیان اینکه زمین به صورت یک سامانه یکپارچه بوده و اجزای این سامانه در حال تعادل و هم افزایی با همدیگر هستند، گفت: هر کدام از اجزای طبیعی زمین رفتار خاص خود را دارد و تغییر در رفتار هر جزء از سامانه زمین تغییر اجزای دیگر را هم به دنبال دارد.

نصر الله عباسی با بیان اینکه مخاطرات ناشی از رفتار لیتوسفر زمین، زلزله ها، جابه جایی گسل ها و زمین لغزش هایی را در پی دارد، افزود: در ارتباط با هیدروسفر(آب کره)وقوع سیلاب ها و در خصوص اتمسفر، تغییرات اقلیمی در مقیاس بزرگ مانند خشکسالی ها و رخدادهایی مانند کولاک و صاعقه در مقیاس های کوچکتر را شاهد هستیم.

این استاد تمام دانشگاه زنجان با بیان اینکه پدیده های طبیعی که باعث آسیب به سلامت، اموال، معیشت یا خدمات رسانی به مردم شود به عنوان مخاطرات طبیعی شناخته می شود، ادامه داد: اجزای سامانه زمین در حال تعادل بوده و وقوع رخدادهای طبیعی مانند زلزله در مسیر رسیدن به این تعادل است.

وی با بیان اینکه پوسته زمین ایران جزیی از کمربند کوهزایی آلپ-هیمالیاست و رخدادهای زلزله در آن ناشی از فرآیند نیروهای فشاری بوده که طی ۶۰ میلیون سال گذشته تاکنون به صفحه ایران وارد می شود، گفت: رخدادهای زمین لرزه در ایران هم ناشی از تنش های فشاری است که هر از چندگاهی در بخش های مختلف ایران به وقوع می پیوندند.

عباسی با بیان اینکه استان زنجان در موقعیت مکانی خاصی در کشور قرار دارد که در آن پهنه ها یا زون های زمین شناسی البرز و زاگرس نزدیکترین موقعیت نسبت به یگدیگر دارند، افزود: همین امر موجب می شود ساختارها زمین شناختی در استان زنجان در راستای شمال باختری و جنوب خاوری باشد و در عین حال، گسل های مهمی با راستای شمالی و جنوبی نیز در استان شکل گرفته اند.

گسلی تحت عنوان گسل سلطانیه در ارتفاعات جنوبی دشت زنجان-ابهر وجود دارد که به گسل های فعال آوج- حسن آباد، در استان قزوین و همدان پیوند می خورد و از گسل های اصلی استان محسوب می شود و گسل های ارتفاعات تالش و طارم شمال استان را تحت تاثیر قرار می دهد. این عضو هیات علمی دانشگاه زنجان گفت: گسلی تحت عنوان گسل سلطانیه در ارتفاعات جنوبی دشت زنجان-ابهر وجود دارد که به گسل های فعال آوج- حسن آباد، در استان قزوین و همدان پیوند می خورد و از گسل های اصلی استان محسوب می شود و گسل های ارتفاعات تالش و طارم شمال استان را تحت تاثیر قرار می دهد.

وی با بیان اینکه گسل های دیگری در استان زنجان همانند گسل های ماهنشان و زنجان وجود دارد که با راستای شمالی – جنوبی هستند، خاطرنشان کرد: نباید گسل های ناشناخته یا پوشیده را فراموش کرد.

این استاد دانشگاه زنجان گفت: نکته مهم این است که بسیاری از رخدادهای منجر به مخاطرت خیلی مهم مانند زلزله های بم و طبس توسط گسل های ناشناخته به وقوع پیوسته است که توسط رسوبات کواترنری پوشیده شده اند و همین موضوع در استان زنجان نیز باید مورد توجه قرار گیرد.

عباسی با بیان اینکه هیچ رفتاری در بسیاری از گسل ها در چند هزار سال گذشته مشاهده نشده ولی به طور ناگهانی و با تنش های که آزاد شده، رخدادهایی مهم زمین لرزه ای را ایجاد کرده است، افزود: بر این اساس مطالعات بیشتری در خصوص رفتارهای گسل های ناشناخته باید صورت گیرد تا بتوان پهنه بندی زلزله خیری استان را کامل کرد.

وی به مطالعه مناطق پهنه بندی زلزله ها در استان اشاره کرد و گفت: ارتفاعات شمالی استان و مناطق جنوبی دشت زنجان- ابهر و کوههای سلطانیه با تنش بالایی از زلزله و جنوبی‌ترین مناطق استان با حداقل تنش ها مواجه است.

این عضو هیات علمی دانشگاه زنجان با بیان اینکه از ۱۶ مرکز شهری استان، ۱۲ مرکز شهری دقیقا در مناطقی با تنش بالای زلزله قرار دارد، گفت: ۹۳ درصد جمعیت استان در همین پهنه متمرکز هستند که شامل شهرهای بزرگ استان می شود که نیازمند نگاه ویژه است.

وی با بیان اینکه دشت های استان زنجان با تمرکز جمعیتی زیاد از ارتفاع بالایی برخودار است و دقیقا در امتداد گسل ها با موقعیت با تنش بالا شکل گرفته اند، اضافه کرد: از ۴۶ دهستان استان، تعداد ۲۵ دهستان در موقعیت بالای زلزله قرار دارد که نزدیک به ۵۲ درصد از جمعیت روستایی را شامل می شود.