شناخت گوشه‌ای از ابعاد شخصیتی امیرالمؤمنین(ع)/ رمز هم‌کفو بودن امام علی (ع) با حضرت زهرا (س) چه بود؟

شأن و منزلت حضرت امیرالمؤمنین امام علی (ع) در حدیث قدسی لولاک به‌خوبی مطرح شده که جایگاه و منزلت آن حضرت را در هدایت انسان‌ها مشخص می‌کند.

به گزارش دیدگاه نیوز ، یکی از نقاط درخشان و ویژه زندگی حضرت امیرالمؤمنین امام علی (ع) که در زندگی امروز ما نیز تأثیرگذار است، ازدواج مبارک و پرفیض آن حضرت با حضرت زهرا سلام‌الله علیها بوده است. برای شناخت بیشتر شخصیت و منزلت اما علی علیه السلام می‌توان سراغ بانویی رفت که از سوی خداوند متعال به عنوان هم‌کفو و هم‌شأن حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام معرفی شد و طبق روایتی تا زمانی که حضرت زهرا سلام‌الله علیها در روی زمین زندگی می‌کردند، زنان دیگر بر امام علی علیه السلام حرام بودند. چراکه هم‌شأنی جز آن سیده النساء العالمین برای حضرت امیرالمؤمنین وجود نداشت.

خبرگزاری دیدگاه نیوز در آستانه ولادت حضرت امیرالمؤمنین امام علی علیه السلام برای شناخت بیشتر ابعاد شخصیتی آن حضرت، به برهه سرنوشت سازی از زندگی آن حضرت یعنی ازدواج و زندگی ایشان با حضرت زهرا سلام‌الله علیها پرداخته است و سؤالات خود را با حجت‌الاسلام حسین علم الهدی، کارشناس مسائل دینی و پژوهشگر اسلامی مطرح کرده است.

آن‌طور که این محقق اسلامی عنوان می‌کند، طبق روایات معتبر و مستند مشخص است که حضرت زهرا سلام‌الله علیها از نظر عبادی و معنوی از امام علی علیه السلام کمتر نیستند، چنانکه روایت شده خداوند متعال از نوع عبادت حضرت زهرا سلام‌الله علیها به فرشتگان مباهات می‌کرد. در عین حال از لحاظ علمی روایت شده که بعد از رحلت پیغمبر اسلام صلی‌الله علیها و آله، جبرئیل بر حضرت زهرا سلام‌الله نازل می‌شد و اخبار و علوم آینده جهان را بر ایشان روایت می‌کرد. اما با این‌همه عظمت شخصیتی در روایت‌ها می‌خوانیم که در مقابل امام علی علیه السلام اظهار می‌داشت که: «علی جان! این خانه، خانه توست و فاطمه کنیز توست.» این ثمره علم و ادب است که در مقابل همسر و هم‌کفو خود این گونه بود و به خصوص در برابر امام خود این طور سخن می‌گفت.

رمز پیوند مبارک امام علی علیه السلام با حضرت زهرا سلام‌الله علیها

جایگاه و ویژه امام علی علیه السلام در همسری و هم‌کفوی برای حضرت زهرا سلام‌الله علیها چگونه است؟ و چرا دو بزرگوار را هم‌کفو و هم‌شأن یکدیگر می‌دانند که گفته شده «اگر امام علی علیه السلام به دنیا نمی‌آمدند، هیچ هم‌شأن و همسری برای حضرت زهرا سلام‌الله علیها در روی زمین نبود»؟

شأن و منزلت حضرت علی علیه السلام به اندازه‌ای است که پیغمبر اسلام صلی‌الله علیها و آله درباره ایشان فرمودند: «هر کسی که من ولی و سرپرست او هستم، علی بن ابیطالب ولی و سرپرست اوست و هر کسی که من را دوست دارد و از راه من پیروی می‌کند، از علی پیروی کرده و او را دوست بدارد.»

اما یکی از نکات قابل توجه درباره ازدواج امام علی علیه السلام با حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله علیها، بی‌نظیر و بی‌همتا بودن این ازدواج است. از این منظر که اولاً اراده و دستور این ازدواج از سوی خداوند متعال صادر شد چراکه در تعیین سرنوشت انسان‌ها اثرگذار بوده و قرار بوده از نسل این دو بزرگوار، فرزندانی متولد شوند که به عنوان امام و هادی مردم شناخته شده و راه سعادت را به مردم بیاموزند.

نکته دیگر که این ازدواج را ممتاز و بی‌همتا کرده، این است که هر دوی این بزرگواران معصوم و از هر گناه و ناپاکی دور بوده‌اند و حتی آیه شریفه تطهیر در شأن ایشان نازل شد که خداوند متعال فرمود: «إِنَّمَا یرِیدُ اللَّهُ لِیذْهِبَ عَنکمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیتِ وَیطَهِّرَکمْ تَطْهِیرًا؛ به‌درستی که خداوند مى‏خواهد پلیدى و گناه را از شما اهل بیت دور کند و کاملاً شما را پاک سازد.»

از آنجایی که حضرت زهرا سلام‌الله علیها، بزرگ زنان در تمام دنیا و در تمام طول تاریخ است و قرار بوده مادر ائمه اطهار علیهم‌السلام باشد، باید با کسی ازدواج کند که شأن ایشان را داشته باشد و در عین حال حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام که حتی ولادت ایشان در داخل خانه کعبه اتفاق افتاده، باید با کسی ازدواج کند که هم‌شأن و هم‌کفو ایشان باشد.

نشانی از عصمت

آیا می‌توان گفت که ولادت حضرت امیرالمؤمنین امام علی علیه السلام در خانه کعبه، نشانی از معصومیت ایشان بوده است؟

این اتفاق مبارک را حتی می‌توان به معنای توجه ویژه حضرت حق به امام علی علیه السلام تعبیر کرد که هیچ انسانی در طول تاریخ جز حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام در خانه کعبه به دنیا نیامد. این شخصیت بزرگوار در عین کمالات بسیار، قرار بوده امام اول مسلمانان و پدر ائمه اطهار باشد. کسی که قرار بوده به همسری حضرت زهرا سلام‌الله علیها درآید و برای ایشان نگهدار باشد.

طبق آیه شریفه‌ای که می‌فرماید: «الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّسَاء؛ مردان، سرپرست و نگهبان زنان هستند» مرد بر همسر خود ولایت و قیومیت دارد. اما از آنجا که حضرت زهرا سلام‌الله علیها دارای مقام عصمت بوده‌اند، کسی جز امام علی علیه السلام شایستگی آن را نداشته که همسر ایشان باشد. درواقع امکان نداشت که شخص غیر معصوم قیوم و نگهدار شخص معصوم باشد.

شأن امام علی علیه السلام در حدیث قدسی لولاک

در حدیث قدسی «لولاک» خطاب به نبی مکرم اسلام صلی‌الله علیه و آله عنوان شده که «اگر به خاطر تو نبود، آسمان‌ها را خلق نمی‌کردم» و در ادامه آن اشاره شده که «اگر علی نبود، تو را هم خلق نمی‌کردم و اگر فاطمه نبود، شما دو نفر را خلق نمی‌کردم.» حتی محدثین هم این نوع روایت‌ها را تائید کرده‌اند.

این حدیث قدسی دارای محتوای بلندی است که قابل تبیین است. اما درباره شأن و منزلت حضرت امیرالمؤمنین که در این حدیث قدسی به خوبی مطرح شده که جایگاه و منزلت آن حضرت را در مسیریابی و هدایت انسان‌ها مشخص می‌کند.

اما در میان حضرت زهرا سلام‌الله علیها و امام علی علیه السلام، ما نمی‌توانیم تشخیص داده و قضاوت کنیم که کدام‌یک بر دیگری ارجحیت دارد و یا برتر است. اما از آنجایی که موضوع ازدواج امام علی علیه السلام به عنوان یکی از نقاط درخشان زندگی آن حضرت مطرح است، ابوبصیر از امام صادق علیه السلام نقل می‌کند که: «زمانی که فاطمه سلام‌الله علیها در قید حیات بود، زنان دیگر بر امام علی علیه السلام حرام بودند.»

طبق روایات معتبر و مستند مشخص است که حضرت زهرا سلام‌الله علیها از نظر عبادی و معنوی از امام علی علیه السلام کمتر نیستند، چنانکه روایت شده خداوند متعال از نوع عبادت حضرت زهرا سلام‌الله علیها به فرشتگان مباهات می‌کرد. در عین حال از لحاظ علمی روایت شده که بعد از رحلت پیغمبر اسلام صلی‌الله علیها و آله، جبرئیل بر حضرت زهرا سلام‌الله نازل می‌شد و اخبار و علوم آینده جهان را بر ایشان روایت می‌کرد.

اما با این‌همه عظمت شخصیتی در روایت‌ها می‌خوانیم که در مقابل امام علی علیه السلام اظهار می‌داشت که: «علی جان! این خانه، خانه توست و فاطمه کنیز توست.» این ثمره علم و ادب است که در مقابل همسر و هم‌کفو خود این گونه بود و به خصوص در برابر امام خود این طور سخن می‌گفت.

آیا صحت دارد که حضرت علی علیه السلام و حضرت زهرا سلام‌الله علیها برای آنکه دیگران از فضایل و برتری‌های دیگری آگاه باشند، گاهی به بازگو کردن آن‌ها می‌پرداختند.

بله. این اتفاق برای آن بوده که هر یک دیگری را در منظر مردم معرفی کند. به عنوان مثال حضرت زهرا سلام‌الله علیها فضیلت‌ها و شاخصه‌های علمی، رفتاری و عبادی حضرت امیرالمؤمنین امام علی علیه السلام را در مقابل دیگران عنوان می‌کردند تا مردم از علم و درایت امام زمان خود آگاه بوده و از ایشان غافل نمانند. بلکه هر اندازه می‌توانند از آن منبع دانش و حکمت و فقه بهره‌مند شوند. چنانکه خود حضرت علی علیه السلام درباره دانش و بصیرت خود می‌فرمودند: «من راه‌های آسمان را از راه‌های زمین بهتر می‌دانم.»

قضاوت نبی مکرم اسلام درباره فضیلت امام علی(ع) و حضرت زهرا(س)

قضاوت و رویکرد پیغمبر اکرم صلی‌الله علیه و آله به جایگاه و منزلت امام علی علیه السلام و حضرت زهرا سلام‌الله علیها چگونه بود؟

وقتی فضایل و برتری‌های شخصیتی امام علی علیه السلام و هم‌کفو ایشان، حضرت زهرا سلام‌الله علیها را بررسی می‌کنیم متوجه می‌شویم که این فضایل تا چه اندازه به یکدیگر شبیه و نزدیک هستند. به عنوان مثال حضرت زهرا سلام‌الله علیها می‌فرمود که من پاره تن پیغمبر صلی‌الله علیه و آله و جزئی از وجود او هستم و امام علی علیه السلام می‌فرمود که من نفس پیغمبر صلی‌الله علیه و آله و خود وجود ایشان هستم.

جالب این است که وقتی آن دو بزرگوار به تعبیری به نتیجه نمی‌رسند و نمی‌دانند کدام بر دیگری ارجحیت دارند، به پیغمبر اکرم صلی‌الله علیه و آله مراجعه می‌کنند تا ایشان منزلت و شأن هر یک را در برابر دیگری مشخص فرماید.

این برهه از تاریخ و پاسخ رسول خدا صلی‌الله علیه و آله در سؤال و شبهه‌ای که پیش می‌آید که از یک طرف خداوند در حدیث قدسی فرمود که «اگر فاطمه را خلق نمی‌کردم، هیچ‌یک از شما را نمی‌آفریدم» و از طرف دیگر امام علی علیه السلام، جایگاه و منزلت امامت را دارد. در این مقطع آن دو بزرگوار به خدمت رسول خدا صلی‌الله علیه و آله می‌روند و آن حضرت خطاب به دختر خود قریب به این مضمون را می‌فرمایند که «تو تمام این فضایل را دارا هستی و این فضایل بزرگی است اما حضرت علی علیه السلام همسر تو و درواقع ولی و امام توست که جایگاه ویژه‌ای دارد و نمی‌توان منکر این جایگاه شد.»