زرشناس: نتیجه عقل مدرن نئولیبرالیسم، "غارت فروشگاه" می‌شود نه "مؤاسات"

شهریار زرشناس در کنفرانس بین‌المللی آوردگاه کرونا گفت: عقل مدرن لیبرالی بیمارستان را بنگاه سوددهی می‌داند و در چنین شرایطی معلوم است چه بر سر بیمار می‌آید.

کنفرانس بین‌المللی آوردگاه کرونا با حضور محسن رضایی، دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام، سردار نقدی معاون هماهنگ‌کننده سپاه پاسداران، شهریار زرشناس و جمعی از اهالی اندیشه در دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران برگزار شد.

در این نشست شهریار زرشناس صحبت کرد و با اشاره به مفهوم عقلانیت مدرن گفت: در ابتدا باید به این سوال پاسخ بدهیم که عقلانیت مدرن چیست و نئولیبرالیسم چه تعریفی دارد؟ همچنین باید ببنیم کارکرد عقلانیت مدرن در بحران کرونا چگونه بود؟ به نظرم بشر پس از بحران کرونا به جهل و ضعف خود پی برد. در حقیقت تجربه تاریخی کشورهای مختلف نشان داد که نئولیبرالیسم در مواجهه با این بحران ناتوان بود و شکست خورد. جالب است که بیشترین هشدار را کسی می‌دهد که خود عنصر هژمونیک جهان است.

او در تعریف عقل گفت: عقل یک حقیقت واحد است که صورت‌های متعددی دارد. اگر بخواهیم به این مفهوم به صورت تاریخی نگاه کنیم باید به عقل باستانی، عقل قرون وسطی و عقل مدرن اشاره کرد. از رنسانس به بعد دوره مدرن در تاریخ غرب شروع می‌شود. در این عقلانیت انسان خود را بنیاد و محور می‌داند. در چنین شرایطی انسان تبدیل به یک ابزار می‌شود و رابطه‌ها بر همین مبنا تعریف می گردد. حال وقتی که یک اپیدمی به وجود می‌آید، چنین عقلی به جای این که به سمت مواسات برود به سمت غارت فروشگاه‌ها می‌رود. وقتی رویکرد عقل مدرن ابزاری حاکم شد، نمی‌توانید از آثار آن که رابطه ابزاری است فرار کنید. نئولیبرالییسم یکی از رویکردهای ایدئولوژیک عقل مدرن است و در چنین شرایطی که کرونا ایجاد شده است، چنین عقلی دچار مشکلات زیادی می‌شود.

وی افزود: در چنین عقلانیتی به بیمارستان به عنوان یک بنگاه اقتصادی دیده می‌شود که یک نوع فاجعه است. منطق آن تبدیل به منطق سود می‌شود. در چنین شرایطی که بیمارستان تبدیل به کانون سوددهی می‌شود معلوم است چه بر سر مریض می‌آید. این همان چیزی است که نئولیبرالیسم‌های داخلی در سال ۱۳۶۸ می‌خواستند تحت عنوان خودگردانی بر سر نظام درمانی کشورشان بیاورند و اگر امام خامنه‌ای و جریان انقلابی کشور پایش نایستاده بود کار تمام شده بود. در چنین شرایطی محرومین و قشر مستضعف مردم له می‌شوند.

او با اشاره به رویکرد عقلانیت دینی نسبت به موضوع سلامت گفت: حال به عقلانیت اسلامی نگاه کنید. در آن درمان یک وجه قدسی است، معتقدیم شفا را خداوند می‌دهد و حکیم کار مقدسی انجام می‌دهد. به نظرم اگر نظام غربی همان رویکرد سوسیالیستی خود را حفظ می‌کرد شرایط‌شان بهتر می‌بود، رویکرد نئولیبرالیسم بدترین رویکرد سود انگارانه است و نتایج بسیار بدی دارد. در جریان کرونا در ایران حس مواسات و تعاون مردم را دیدیم ورود جهادی سپاه را دیدیم که تلاش کرد مردم کمتر آسیب ببینند.

زرشناس تاکید کرد: به نظرم ایران امروز در گذاری تاریخی است نزدیک به ۲۰۰ سال بود که کشور اسیر نگاه شبه مدرن قرار داشت و با انقلاب اسلامی رستاخیزی داشتیم. به نظرم اکنون در تمام سطوح کشور دو رویکرد داریم؛ یک رویکرد همان رویکرد دینی است که می‌خواهد مشکلات را حل کند و رویکرد دوم ارتجاع شبه مدرن است که می‌خواهد ما را به قبل از انقلاب اسلامی برگرداند. باید اضافه کنم که در جریان کرونا وقتی که ظرفیت‌های اجتماعی ما بالفعل شد فضای اجتماعی کشور تغییر کرد. ما غارت سوپرمارکت نداشتیم و در نقطه مقابل توزیع غذا در بین محرومین را داشتیم. به نظرم اگر بتوانیم دولتی انقلابی در سال ۱۴۰۰ تشکیل بدهیم می‌توانیم سیطره هژمونی نئولیبرالیستی را بشکنیم.

این استاد دانشگاه در پایان صحبت‌های خود با اشاره به حوادث امروز آمریکا گفت: به نظرم انچه که امروز در آمریکا می‌گذرد فقط مسئله نژادپرستی نیست. دقت داشته باشید که در قرون مختلف کشورهای مختلفی توانستند به عنوان عنصر هژمونی دنیا لقب بگیرند. بعد از جنگ جهانی دوم آمریکا تبدیل به هژمونی دنیا شده بود اما از دهه ۱۹۷۰ در فرآیند افول قرار گرفته است. این مساله شعار نیست بلکه حقیقت است. فکر می‌کنم ۳۰-۴۰ سال دیگر همه این موضوع را پیش چشم خود خواهند دید.