جهان در تکاپوی افزایش نرخ بهره / انفعال بانک مرکزی ایران ادامه دارد

به گزارش دیدگاه نیوز، بانک مرکزی آمریکا در نشست ماه نوامبر خود، مطابق انتظارات عمل کرد و بار دیگر نرخ بهره را در مسیر کنترل تورم افزایش داد. به این ترتیب نرخ بهره سیاستی در این ماه با افزایش ۰.۷۵ واحد درصدی مواجه شد و به چهار درصد رسید. لازم به ذکر است که این رقم، بالاترین نرخ بهره فدرال رزرو از سال ۲۰۰۸ به این سو محسوب می‌شود!

نرخ بهره آمریکا تا کجا بالا می‌رود؟

روند صعودی نرخ بهره آمریکا از ماه مارس سال جاری و با سرعتی بی سابقه آغاز شد. این افزایش در نرخ بهره فدرال رزرو در پی تورم بی سابقه‌ای است که این روزها اقتصاد آمریکا را در بر گرفته است. تورمی که به عقیده کارشناسان، سیاست‌های انبساطی دولت آمریکا در زمان شیوع بیماری کرونا و همچنین تبعات جنگ روسیه و اوکراین، اصلی‌ترین دلایل افزایش آن هستند.

بانک مرکزی آمریکا از مارس امسال تاکنون، نرخ بهره را از حدود صفر به چهار درصد رسانده است. همچنین فدرال رزرو اعلام کرده است که این روند صعودی نرخ بهره تا بازگشت تورم به هدف دو درصدی ادامه خواهد داشت. با این حال پیش‌بینی می‌شود که از ابتدای سال ۲۰۲۳ برنامه افزایش نرخ بهره متوقف شود تا نتایج اقدامات فدرال رزرو در سال ۲۰۲۲ مشخص شود.

انگلستان هم نرخ بهره را افزایش داد

با وجود اینکه آمریکا یکی از پیشگامان افزایش نرخ بهره در ماه‌های اخیر بوده اما تنها کشوری نیست که از این ابزار برای کنترل تورم استفاده می‌کند. به طوری که بانک مرکزی انگلستان نیز در پایان هفته گذشته برای هشتمین ماه متوالی نرخ بهره را افزایش داد. به این ترتیب، با رشد ۰.۷۵ واحد درصدی نرخ بهره که بزرگترین افزایش از سال ۱۹۸۹ محسوب می‌شود، نرخ بهره انگلستان به سه درصد رسید.

تغییرات نرخ بهره در جهان چگونه بود؟

نقشه‌ای که در شکل زیر نمایش داده شده است، تغییرات نرخ بهره کشورهای جهان تا هشتم سپتامبر نسبت به ابتدای سال ۲۰۲۲ را نشان می‌دهد.

بر این اساس بخش عمده بانک‌های مرکزی جهان که با رنگ قرمز نمایش داده شده‌اند، نرخ بهره خود را افزایش داده‌اند. از سوی دیگر، اقتصاد کشورهایی مانند روسیه، چین، ترکیه، اکوادور و بولیوی که با رنگ آبی مشخص شده‌اند، کاهش نرخ بهره را ثبت کرده‌اند.

بخش دیگری از کشورها نیز با رنگ زرد نمایش داده شده‌اند و این به معنی ثابت ماندن نرخ بهره آنها در دوره ذکر شده است. اقتصاد ایران نیز یکی از این کشورها است.

انفعال ایران نسبت به تغییرات نرخ بهره

با وجود اینکه اقتصادهای بزرگ از نرخ بهره به‌عنوان یکی از مهم‌ترین ابزارهای کنترل تورم استفاده می‌کنند، سیاست‌گذاران ایرانی این اهرم مهم کنترل تورم را از یاد برده‌اند.

نرخ بهره سپرده،‌ مدت‌هاست در محدوده ۱۸ درصد ثابت باقی مانده و نرخ سود بین‌بانکی، تنها نرخ متغیر در اقتصاد ایران است. با این حال، این نرخ هم در ماه‌های گذشته سرکوب شده و در زیر ۲۱ درصد نگه داشته شده است.

از سوی دیگر در ماه‌های اخیر بخش عمده شبکه بانکی ایران به صورت خودجوش نرخ بهره سپرده‌های خود را به ۲۲ تا ۲۴ درصد افزایش داده‌اند. با وجود اینکه بانک مرکزی تاکنون چندین مرحله به این بانک‌ها هشدار داده و مدیران آنها را به معرفی به هیات انتظامی بانک‌ها تهدید کرده، این روند همچنان ادامه دارد.

چه چیزی مهم‌تر از کنترل تورم است؟

تکاپوی اقتصادهایی مثل آمریکا برای مهار نرخ تورم، در حالی است که نرخ تورم این کشور به حدود ۱۰ درصد رسیده است. با این حال در اقتصاد ایران که مدت‌هاست تورم‌های بالای ۴۰ درصد را تجربه نمی‌کند، نه تنها اقدام موثری برای کنترل تورم انجام نمی‌شود، بلکه سیاست‌های تورم‌زا در دستور کار دولت قرار می‌گیرد.

سیاست‌هایی که فشار بر قشر کم درآمد جامعه را بیش از پیش افزایش می‌دهد و تامین حداقل معیشت را برای آنها به چالشی بزرگ تبدیل می‌کند.