بازار تهران بازار قدیمی تاریخی است که در منطقه ۱۲ در مرکز شهر تهران واقع شده است. این بازار به چندین راهرو به طول بیش از ۱۰ کیلومتر (۶.۲ مایل) تقسیم شده است که هر کدام در انواع کالاها تخصص دارند و همچنین دارای چندین ورودی است، که ورودی اصلی آن سبزه میدان است.بازار تهران علاوه بر مغازهها، دارای مسجد، مهمانسرا و بانک نیز میباشد. از طریق ایستگاههای خیام و پانزده خرداد به سامانه ترانزیت سریع متروی تهران دسترسی دارد.
سر توماس هربرت، در سفرنامهٔ خود در سال ۱۱۰۸ قمری (دورهٔ صفویه) بازارهای تهران را فاقد سقف توصیف میکند.در میان اماکن بازار تهران، بازار بینالحرمین از ساختههای دورهٔ محمدشاه قاجار و بازار امیر، سرای امیر و بازار کفاشها از ساختههای دورهٔ ناصرالدینشاه است.
استاندار تهران از طرح انتقال بازار تهران خبر داد
استاندار تهران در نشست خبری در خصوص ایمنی بازار تهران نیز تصریح کرد: بازار به عنوان یک بافت تاریخی و مرکز تجارت شهر شناخته شده است و مرکزیت آن هم همواره مورد توجه بوده است. بازار به لحاظ وسعت و پذیرش تجار با یک عدم تناسب مواجه است که این موارد از دغدغههای موجود در این محدوده محسوب میشود. بازار متناسب با نظام حمل و نقل گذشته تنظیم شده است و بازار سنتی ما به لحاظ فیزیکی حفظ شده اما شکل فعالیتها تغییر کرده است. حدود ۲۵۰ هزار نفر در محدوده ۱۲ هکتاری فعالیت میکنند که نشان از عدم تناسب این دو مجموعه با یکدیگر است علاوه بر این، ملکیت در بازار بخشی برای اوقاف و برخی به لحاظ ابنیه تاریخی قابل تبدیل به احسنت نیستند و در حقیقت مالکیت برای تجار نیست.
به گفته استاندار تهران، جلسات متعددی در راستای ایمنی بازار برگزار شده و کارگروههایی شکل گرفته که بررسیهای میدانی را انجام و در نهایت موضوع به شهرداری تهران ابلاغ خواهد شد تا به عنوان ناظر و مجری طرح اصلاح بازار وارد عمل شود و ما هم نظارت صحیح را خواهیم داشت. موضوعی که در ستاد بحران کشور و استان مدنظر است با پیگیری رئیس سازمان بحران و وزیر کشور نیز موضوع دنبال میشود.
وی تأکید کرد: از سوی دیگر در خصوص جابهجایی بازار تهران، محل جدید بازار پس از بررسیها تعیین خواهد شد تا بتوانیم برخی بخشها و مشاغل را منتقل کنیم قطعا پس از مطالعات طرح انتقال بازار در دستور کار قرار میگیرد.
«بازار بزرگ تهران» که بنایی تاریخی است، یکی از معروفترین مراکز خرید و جاهای دیدنی تهران بهشمار میرود. این بازار در مرکز شهر قرار دارد و از چهار طرف به خیابانهای «پانزده خرداد»، «مولوی»، «مصطفی خمینی» و «خیام» منتهی میشود.
دسترسی به بازار بزرگ تهران از هر چهار خیابان امکانپذیر است و میتوان تمام لوازم مورد نیاز خود را از آنجا تهیه نمود. در این مقاله قصد داریم به شرح ویژگیهای این بازار بزرگ بپردازیم.
دیرینگی شکلگیری بازار بزرگ تهران
این بازار از جمله بناهای تاریخی است که در مورد دیرینگی ساخت آن اختلافنظرهایی وجود دارد. عدهای از صاحبنظران، بنای مزبور را متعلق به دورهی قاجار و زمان پادشاهی ناصرالدین شاه و عدهای دیگر، آن را مربوط به دورهی «شاه طهماسب صفوی» میپندارند. مطابق سفرنامهای از «توماس هربرت»، این بنا متعلق به دورهی صفویان است. در آن دوران، سقف بنای مزبور، به صورت رو باز بوده است.
در این مورد، با اندکی کندوکاو در تاریخ دوره صفویان و زمان پادشاهی شاه طهماسب میتوان دیرینگی ساخت بنا را مشخص کرد. در واقع، شاه طهماسب صفوی در ابتدای حکومت خود، نخستینبار «قزوین» را به علت نزدیکی به شهر ری و «حرم حضرت عبدالعظیم» به عنوان پایتخت انتخاب کرد.
سپس، به تدریج توجه او به شهر تهران جلب شد و دستور داد که اطراف آن حصاری ایجاد کنند. برای این کار، خاک زیادی از دو منطقهی مشهور تهران جمع آوری شد که بعدها محله های حاصل گودبرداری در این مناطق، به «چاله میدان و چاله حصار» شهرت یافتند.
در آن دوران، شهر تهران ۴ منطقه بیشتر نداشت که نام یکی از آنها «بازار» بود. به تدریج، این منطقه توجه پادشاهان صفوی و زندیه را به خود جلب کرد. در نتیجه، این منطقه به یک محل و مکان تجاری تبدیل شد.
در دورهی قاجار، این منطقه رونق زیادی پیدا کرد. «آقا محمد خان»، اولین پادشاه قاجار، دستور ساخت حجرهها و دالانهایی را در این منطقه صادر کرد که باعث رونق تجارت در آن شد.
«فتحعلی شاه» نیز در زمان روی کار آمدن خود «مسجدی» را در مجاورت منطقهی بازار بنا نمود که اهمیت آن را بسیار بیشتر کرد. در آن دوران، ورودی بازار در «دروازه شاه عبدالعظیم» قرار داشت و به «مسجد جامع» و «بازارچه احمد کور» میرسید.
سپس، بخشهای دیگری نظیر چهارسوق، کوچک بازار و بازار مروی نیز به آن اضافه شدند. بدین ترتیب، بازار از قسمت غرب و شمال غربی، گستردهتر شد.
در دورهی «ناصرالدین شاه» نیز ورودی اصلی بازار با نام «بازار بزرگ» شناخته میشد. سایر ورودیها بعدها به آن اضافه شدند. زمان پادشاهی ناصرالدین شاه، جزو طلاییترین زمانها برای گسترش بازار بهشمار میرود. چرا که در همین دوران، ساختوسازهای مهمی از قبیل ایجاد سرای امیر، بازار امیر و… انجام شدند.
علاوه بر آن، در قسمتهای خارجی بازار نیز بازارچههای ریز و درشتی مشاهده میشوند که نامهای مختلفی به خود گرفتهاند. نمونهی آنها «بازار معیر» است. در این میان، بازارچههایی نیز وجود داشتند که فقط نام آنها در خاطر سالخوردگان باقی مانده است، مانند: بازار کربلایی عباس علی کمرچگی.
در دوران قاجار، بخشهایی از بازار کنونی، مهمترین قسمت بازار بهشمار میرفتند که عبارتند از: بازار کفاشان، بازار فرش فروشان، بازار امیر، بازار زرگرها، بازار ساعت فروشان، بازار چهل تن، بازار آهنگران، مسگران، بازار پامنار و …
بخشهای مختلف این بازار به تدریج به دلیل گرم بودن هوا در تابستان مسقف شدند. همچنین، راستههای مختلفی نیز به آن اضافه شدند و هر کدام به فروش کالاهای ویژه ای اختصاص یافتند.
ویژگیها و سبک معماری
این بازار همانند سایر بازارهای قدیمی ایران، از ترکیب چندین راهروی پیچ در پیچ و طولانی تشکیل شده است که دارای «تاقهای ضربی» هستند. بر بالای تاق این راهروها نیز «گنبدی» مشاهده میشود.
بازار مزبور، به تدریج معماری گذشتهی خود را از دست داده است. با این وجود، هنوز قسمتهایی هستند که معماری سنتی خود را حفظ کردهاند و می توانید از آنها دیدن کنید. این قسمتهای قدیمی به صورت گنبدی بنا شدهاند که در میان این گنبد، چندین منفذ بزرگ جهت تهویهی هوا و تامین نور محیط مشاهده میشوند.
از آنجایی که این بازار به تدریج و در طی سه دورهی مختلف (صفویان، قاجار و زندیه) بنا شده است، معماری آن «تلفیقی» است. بنابراین، نمیتوان برای آن سبک خاصی قائل شد، اما میتوان گفت که بخشهایی از آن، از «سبک معماری تهرانی» پیروی میکند.
در سالهای اخیر، قسمتهای مختلفی از بازار بزرگ تهران مرمت شده اند. متاسفانه، به دلیل غیر اصولی بودن این مرمتها، قسمتهای بازسازی شده، هویت و معماری اصلی خود را از دست دادهاند.
با این وجود، قسمتهایی نیز هستند که دست نخورده باقی ماندهاند. این قسمتها عبارتند از: بازار امیر، سر در سبزه میدان، چهارسوق بزرگ و بخشهایی که با مسجد جامع ارتباط دارند. از این میان، چهارسوق، قدیمیترین قسمت بازار محسوب میشود که دارای فضای «هشت ضلعی با تزیینات گچبری»
| دیدگاه نیوز را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید | |||||||
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
بدون نظر! اولین نفر باشید